Historia

Są na Żoliborzu ulice, których nazwy są tajemnicze, enigmatyczne, dziwne albo przynajmniej trudno w sposób oczywisty wytłumaczyć skąd się wzięły.

Dawniej popularne, a dziś już nieco zapomniane powiedzonko warszawskie, utrwalone przez Wiecha, Franciszka Galińskiego w Gawędach o Warszawie – „Elegant z marymonckiej mąki”, znane było na pewno już na początku XIX wieku. Skąd się wzięło?

Żoliborski klub sportowy RKS Marymont to jeden z najstarszych klubów sportowych działających na terenie dzisiejszej Warszawy, bo jego początki sięgają 1911 roku. Dziś działa właściwie w szczątkowej formie, ale w czasach świetności odnosił wiele znaczących sukcesów [artykuł premium].

Rok 2024 będzie rokiem Marii Kownackiej – pisarki i tłumaczki, autorki opowiadań, słuchowisk i książek. Taką decyzję podjęli radni Dzielnicy Żoliborz. W 2024 roku przypada 130 rocznica urodzin pisarki.

Stan wojenny na Żoliborzu. Wspomina mieszkanka ulicy Gdańskiej

Rozpoczęły się trzydniowe obrady Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia (PEMC) w nowej siedzibie Muzeum Wojska Polskiego, usytuowanej w cytadeli na Żoliborzu. Wydarzenie gromadzi przedstawicieli kilkudziesięciu organizacji z Europy i USA, a jednym z głównych organizatorów jest Instytut Pamięci Narodowej (IPN).

Władysław Maurycy Niegolewski herbu Grzymała (ur. 12 września 1819 we Włościejewkach, zm. 19 marca 1885 w Poznaniu) to postać o wyjątkowej ścieżce życiowej, będąca liberalnym politykiem, prawnikiem oraz uczestnikiem powstania styczniowego.

Stefan Pogonowski (12 lutego 1895 – 15 sierpnia 1920) był polskim poetą i oficerem, porucznikiem piechoty Wojska Polskiego, dowódcą I batalionu 28 Pułku Strzelców Kaniowskich "Dzieci Łodzi", który poległ w bitwie pod Radzyminem podczas wojny polsko-bolszewickiej. Urodził się w majątku Domaniew, w rodzinie ziemiańskiej Ryszarda i Heleny z Mareckich. Był jednym z dziewięciorga rodzeństwa.

Budowę I kolonii zaczęto 4 lata po założeniu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Kamień węgielny pod budowę pierwszej w WSM kolonii mieszkaniowej położono 12 grudnia 1925 r. Akt erekcyjny zaczyna się cytatem z Mickiewicza: „Wyzwolenie robotników może być dziełem samych robotników. Akt erekcyjny pierwszego domu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu. Działo się dnia dwunastego grudnia tysiąc dziewięćset dwudziestego piątego roku. Założona przez grono działaczy robotniczych w 1922 r. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa, dzięki wydatnej pomocy organizacyjnej Rady Związków Zawodowych m. st. Warszawy przystąpiła do budowy pierwszego domu zbiorowego w kolonii robotniczej na Żoliborzu, rozpoczynając tem samem akcję społeczną, mającą na celu dostarczenie szerokim warstwom robotniczym stolicy zdrowych, wygodnych i nowocześnie urządzonych mieszkań”.

Hanna Czaki, znana również pod pseudonimem Helena, urodziła się 11 stycznia 1922 roku w rodzinie Tytusa i Jadwigi z Dobrowolskich. Życie straciła tragicznie 11 lutego 1944 roku w Warszawie, gdy została stracona w ruinach getta warszawskiego. Polska harcerka, aktywistka młodzieżowa oraz łączniczka i sekretarka kierownika Wydziału Informacji w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej pozostawiła trwały ślad w historii polskiego podziemia.

W najbliższą sobotę, 18 listopada, odbędzie się wyjątkowe wydarzenie poświęcone pamięci ikarusów, węgierskich autobusów, które przez lata wzbogacały warszawską komunikację miejską. Z okazji 10. rocznicy ich wycofania z eksploatacji, Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej organizuje wystawę taboru oraz uruchamia specjalną linię autobusową.

W najbliższym czasie na łamach Gazety Żoliborza pojawi się cała seria publikacji o architekturze Żoliborza i jej historii. W pierwszej kolejności przygotujemy cykl siedmiu artykułów na temat starego osiedla „wuesemowskiego”, współcześnie nazywanego osiedlem WSM „Żoliborz Centralny”.

62 zdjęcia cmentarza Powązki wojskowe, obrazują groby wielu wybitnych postaci, również z Żoliborza. Wśród nich są m.in. Janusz Weiss, Jacek Kuroń czy Maciej Zembaty.

31 października, wieczór przed Dniem Wszystkich Świętych, wiele krajów na całym świecie świętuje Halloween, znane z maskarady i duchów. Choć nie jest to święto urzędowe, cieszy się ogromną popularnością, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Irlandii, Australii i Wielkiej Brytanii. W Polsce pojawiło się ono dopiero w latach 90. XX wieku.

Witold Lutosławski urodził się 25 stycznia 1913 roku w Warszawie jako syn Józefa Lutosławskiego i Marii z Olszewskich. Pochodził z rodziny ziemiańskiej herbu Jelita, która posiadała swoją siedzibę w Drozdowie k. Łomży. Miał dwóch starszych braci, Henryka i Jerzego, oraz siostrę Anielę, która zmarła w młodym wieku. Witold dorastał w atmosferze kultury i nauki, otoczony przez filozofów, chemików, oraz innych intelektualistów.

Karol Szajnocha, urodzony 20 listopada 1818 roku w Komarnie, zmarł 10 stycznia 1868 roku we Lwowie, to postać wyjątkowo ważna dla historii polskiej kultury i nauki. Jego życie pełne było poświęcenia dla sprawy narodowej oraz owocnej pracy jako pisarz i historyk.

Roman Żuliński był wybitnym polskim matematykiem i pedagogiem, który odegrał znaczącą rolę w historii narodowej i kulturalnej Polski w XIX wieku. Urodzony w latach 30. XIX wieku, był kluczową postacią w polskiej walce o niepodległość i ściśle współpracował z Romualdem Trauguttem, czołowym polskim generałem i bohaterem narodowym.

Józef i Andrzej Załuscy byli twórcami pierwszej w Polsce biblioteki narodowej.

18 października 2023 roku Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał wyroki, które nakazują usunięcie trzech obiektów z Warszawskiej Gminnej Ewidencji Zabytków (GEZ). To tylko początek problemu, który wynika z długotrwałych zaniedbań legislacyjnych i wyroku Trybunału Konstytucyjnego (TK). W maju TK stwierdził, że przepisy ustawy o ochronie zabytków, które umożliwiają prezydentom, burmistrzom i wójtom włączanie obiektów do GEZ, naruszają zapisy Konstytucji. To oznacza, że dotychczasowa praktyka nie zapewnia właścicielom ochrony ich praw.

Sto lat temu, Żoliborz i Warszawa doświadczyły wyjątkowego wydarzenia, które wciąż jest owiane tajemnicą i nie otrzymuje należytej uwagi - to był Wielki Wybuch w Cytadeli, często nazywany Zamachem w Cytadeli. Pomimo ogromnych zniszczeń i wielu ofiar śmiertelnych, które wywołał, nadal pozostaje owiany tajemnicą.

Andrzej Munk był wybitnym polskim reżyserem filmowym, który narodził się 16 października 1921 roku w Krakowie i zmarł tragicznie w wypadku samochodowym 20 września 1961 roku w Łowiczu. Był jednym z przedstawicieli polskiej szkoły filmowej i miał istotny wpływ na kształtowanie polskiej kinematografii.