Mateusz Durlik
Historia cmentarza wojskowego
Cmentarz Wojskowy na Powązkach, założony w 1912 przez władze Warszawskiego Okręgu Wojskowego, pierwotnie funkcjonował jako nekropolia prawosławna dla żołnierzy rosyjskich. Jednakże, po wybuchu I wojny światowej, stał się miejscem pochówku nie tylko Rosjan, ale także jeńców i żołnierzy innych narodowości, w tym niemieckich, węgierskich, chorwackich, czeskich, słowackich oraz polskich, którzy zmarli w warszawskich szpitalach.
W 1915, po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie, cmentarz przeszedł pod zarząd garnizonu niemieckiego, a w północno-zachodniej części rozpoczęto pochówki żołnierzy niemieckich. Po zakończeniu wojny w 1918, cmentarz został przejęty przez władze wojskowe i przekazany w zarząd Kurii Biskupa Polowego. Nekropolię rozbudowano do 16,5 ha, podzielono na kwatery i wytyczono aleję główną. W 1922, cmentarz przeszedł pod opiekę nowo utworzonej parafii św. Jozafata. Stał się miejscem tradycyjnych pochówków wojskowych i członków ich rodzin, w tym uczestników różnych powstań oraz bohaterów wojny polsko-bolszewickiej i walk o granice Rzeczypospolitej Polskiej.
Po 1937 roku na cmentarzu zaczęto umieszczać brązowe tabliczki z nazwiskami powstańców zmarłych w innych miejscowościach, co było jednym z pierwszych przypadków tworzenia na cmentarzu grobów symbolicznych. W czasie II wojny światowej, cmentarz służył jako miejsce pochówku poległych żołnierzy, często ofiar bombardowań lotniczych. Po kapitulacji Warszawy, ekshumowano ciała żołnierzy pochowanych na miejskich placach i skwerach i przeniesiono je na Powązki.
W czasie okupacji niemieckiej na cmentarzu chowano także członków polskiego ruchu oporu, często pod przybranymi nazwiskami, oraz jeńców radzieckich. Po wojnie, w latach 1945–1947, przenoszono na Powązki ekshumowane ciała poległych w czasie powstania warszawskiego, w tym żołnierzy Armii Krajowej i Armii Ludowej. Cmentarz został przejęty przez administrację wojskową w 1946 roku, co umożliwiło konserwację i uporządkowanie nekropolii.
W latach 50. na cmentarzu powstała Aleja Zasłużonych, która została zamknięta dwoma rondami i obsadzona tujami. Kiedy brakło miejsca w Alei Zasłużonych, postanowiono wyznaczyć dwie prostopadłe aleje do alei głównej. W 1964 roku cmentarz został połączony z cmentarzem komunalnym i zmienił nazwę na Cmentarz Komunalny-Powązki.
W latach 1963–1964 na terenie cmentarza wzniesiono Dom Przedpogrzebowy zaprojektowany przez Zbigniewa Gnassa. W latach 1965–1969 przeprowadzono modernizację kwater wojennych. Oprócz wydzielonych kwater, na cmentarzu znajdują się liczne pomniki, tablice pamiątkowe i upamiętnienia, w tym pomniki Cichociemnych, poległych członków PPR oraz żołnierzy rozstrzelanych w Woldenbergu.
W 1990 roku, w związku z budową nowego odcinka alei Prymasa Tysiąclecia, ekshumowano szczątki żołnierzy niemieckich i przeniesiono je na inny cmentarz w pobliżu wsi Joachimów-Mogiły. W 1998 roku Rada Warszawy przywróciła nazwę "Cmentarz Wojskowy" funkcjonującą przed 1964 rokiem.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, podobnie jak na innych stołecznych cmentarzach komunalnych, rodziny zmarłych odznaczonych Orderem Orła Białego, Orderem Wojennym Virtuti Militari, Orderem Krzyża Wojskowego oraz Honorowymi Obywatelami m.st. Warszawy są zwolnione z opłat za miejsca grzebalne i nisze urnowe w kolumbarium.
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_Wojskowy_na_Powązkach
Napisz komentarz
Komentarze