Maria Kownacka patronką 2024 roku

W tym artykule przeczytasz o: 

• Wybraniu Marii Kownackiej patronką roku 2024
• Związkach pisarki z i jej naibardziej znanego dzieła - "Plastusiowego pamiętnika" z Żoliborzem
• Muzeum Książki Dziecięcej mieszczącym się w dawnym mieszkaniu Marii Kownackiej przy Słowackiego

Jedną z najbardziej znanych swoich opowieści dla dzieci – znany wielu pokoleniom „Plastusiowy pamiętnik” Maria Kownacka stworzyła mieszkając w V Kolonii - osiedlu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu. Nie była rodowitą warszawianką. Przyszła na świat w dworze w Słupie koło Kutna 11 września 1894 jako córka Ludwiki z Lesznowskich i Jana Kownackiego. W wieku ośmiu lat została osierocona przez matkę. W 1912 po ukończeniu kursów pedagogicznych rozpoczęła pracę jako nauczycielka. W 1919 roku nawiązała kontakt z Heleną Radwanową – redaktorką „Płomyka”, co sprawiło, iż Maria Kownacka zaczęła pisać artykuły do czasopism dla dzieci wydawanych przez Naszą Księgarnię. W 1929 pisarka przeprowadziła się do Warszawy na Żoliborz, na ulicę Słowackiego 5/13 m. 74, aby podjąć pracę bibliotekarki w Głównym Urzędzie Ziemskim. Już jako mieszkanka Żoliborza zaczęła pisać opowiadania o Plastusiu. Pierwsze zostało wydrukowane w „Płomyczku” we wrześniu 1931 roku, a w 1936 roku „Plastusiowy pamiętnik” ukazał się w formie książkowej.

„Plastusiowy pamiętnik” jest obecnie jedną z najpopularniejszych polskich opowieści dla dzieci. Opisuje świat siedmiolatka widziany oczami małego ludzika z plasteliny, tytułowego Plastusia. Plastuś został ulepiony przez Tosię, uczennicę pierwszej klasy, mieszka w piórniku dziewczynki, gdzie ma wielu przyjaciół, między innymi gumę-myszkę, ołówek, pióro, scyzoryk i stalówki. Mały bohater aktywnie uczestniczy w szkolnych i domowych przygodach Tosi. Plastuś doczekał się tłumaczeń na wiele języków i jest popularny na całym świecie.

Wielką pasją Marii Kownackiej był także teatr. Współorganizowała Teatr „Baj”, który został stworzony w 1928 roku przez Warszawską Spółdzielnię Mieszkaniową. Opracowała „Pierwszy podręcznik lalkarza”, który stanowił zaczątek biblioteki i sztuki lalkarskiej ze wskazówkami praktycznymi jak należy tworzyć teatr.

W 1939 nabyła plac pod dom letniskowy w Łomiankach przy ulicy Szpitalnej, jednak wybuch wojny i lata powojenne nie sprzyjały budowie domu. Krótko przed wybuchem Powstania Warszawskiego przyłączyła się do działalności konspiracyjnej. Pisała i redagowała dzienniki powstańcze dla dzieci i młodzieży. Przygotowywała ilustrowane czasopismo dla dzieci „Jawnutka” skierowane do najmłodszych czytelników. Zawierało wiersze, opowiadania, bajki i zagadki dla dzieci i młodzieży oraz komunikaty redakcyjne. Twórcom gazetki zależało, aby zagrożone bombardowaniem dzieci nie przeżywały mocno tej dramatycznej sytuacji i mogły na chwile uciec w sferę bajek i wyobraźni.

Prócz „Plastusiowego pamiętnika” Maria Kownacka napisała kilkadziesiąt książek dla dzieci, z których najbardziej znane to: „Kukuryku na ręczniku” (1936), „Cztery mile za piec” (1937), „Kajtkowe przygody” (1948), „Kwiatki Małgorzatki” (1950), „ Wawrzyńcowy sad” (1951), „ Rogaś z Doliny Roztoki” (1957), „Plastusiowo” (1963), „Za żywopłotem” (1971).

W 1958 roku wreszcie ukończony został w Łomiankach domek letniskowy Marii Kownackiej Plastusiowo, gdzie pisarka oddawała się swoim hobby – tkaniu gobelinów, wytwarzaniu miedzianej biżuterii, wyrobowi domowych przetworów, a także obserwacji ptaków, o których posiadała dużą wiedzę. Wciąż jednak pozostała związana z Żoliborzem, Zmarła 27 lutego 1982 roku. Jest pochowana na Starych Powązkach w Warszawie (kwatera 6 rząd 1 grób 22). 

W dawnym żoliborskim mieszkaniu pisarki, przy ulicy Słowackiego 5/13 m. 74 mieści się obecnie Muzeum Książki Dziecięcej, a zarazem Izba Pamięci Marii Kownackiej. Zbiory stanowią książki autorstwa Marii Kownackiej, opracowania jej twórczości, księgozbiór pisarki, rękopisy, listy, albumy z fotografiami, lalki teatralne oraz inne pamiątki związane z życiem i dziełem Marii Kownackiej. Odbywają się tak również lekcje muzealne i spotkania dla dzieci ze szkół i przedszkoli. Mali czytelnicy odznaczyli pisarkę „Orderem Uśmiechu” i „Orlim Piórem”, a jej książki wciąż są chętnie czytane przez najmłodszych czytelników.