W tym artykule przeczytasz między innymi o:
- ulicy
- patronie ulicy i ciekawostkach z jego życia
Kazimierz Brodziński
Sierżant Artylerii, (ur. 8 marca 1791 w Królówce, zm. 10 października 1835 w Dreźnie) – polski poeta epoki sentymentalizmu, historyk, teoretyk i krytyk literacki, tłumacz, publicysta i myśliciel chrześcijański, powszechnie uważany za najwybitniejszego twórcę preromantyzmu w Polsce.
Już we wczesnym stadium swojej twórczości Kazimierz Brodziński, „dusza prawdziwie anielska" i autor licznych sielanek, zdradzał zamiłowanie do wiejskiej prostoty, optymizmu i życia pasterskiego. Apoteoza ta wkrótce poddana została jednak bolesnej próbie: doświadczenie ludzkiego okrucieństwa podczas wojny najezdniczej w latach 1809–1813, wywołało u Brodzińskiego głębokie przerażenie śmiercią, bestialstwem oraz cierpieniem moralnym i fizycznym, które sprawiło, że z czasem poeta skupił się na wartościach religijnych. Jego dojrzałą poezję zdominował wyraźny kult wartości ewangelicznych, a przy tym: uczuć rodzinnych, małżeństwa i miłości braterskiej, gościnności, przyjaźni i ufności w Bożą opatrzność. Wiara w zmartwychwstanie stanowić miała podstawę walki z rozpaczą, a jej formą miał być powrót do słowiańskiej „krainy łagodności”. Na tej bazie powstały również filozoficzne teorie autora wokół moralnego sensu idylli oraz klasycystycznej elegii.
Życiorys
Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej ze wsi Królówka pod Bochnią. Urodził się jako syn Jacka, rządcy, a następnie dzierżawcy w dobrach hr. Moszyńskiego, i Franciszki z Radzikowskich. W roku 1797 rozpoczął naukę w wiejskiej szkółce trywialnej w Lipnicy Murowanej. W roku 1800 przeszedł do szkoły w Tarnowie, by po 3 latach trafić do tamtejszego gimnazjum. W 1807 opublikował pierwsze poezje w tomie wierszy swojego brata, Andrzeja Brodzińskiego, wydanym w Krakowie. W latach 1809–1813 służył, na końcu w stopniu porucznika, w armii Księstwa Warszawskiego. Został ranny w bitwie pod Lipskiem. W 1814 r. zamieszkał w Warszawie i od 1815 r. pracował jako sekretarz Dyrekcji Rządowej Teatru Narodowego (1815-1821) i cenzor sztuk teatralnych. W 1819 r. był wielkim sekretarzem Wielkiego Wschodu Narodowego Polski.
Od 1815 roku współpracował z Pamiętnikiem Warszawskim, drukując w nim rozprawy teoretyczne z zakresu literatury. Był także nauczycielem języka polskiego w szkołach pijarskich, a od 1822 r. wykładowcą literatury na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1823–1830 pełniąc funkcję I sekretarza uczelni. Podróżował do Pragi, Niemiec, Włoch i Szwajcarii. Od roku 1821 był członkiem Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk. Po wybuchu powstania listopadowego był redaktorem powstańczych gazet, pracował też nad reorganizacją oświaty. Po upadku powstania krótko przebywał w Krakowie, ale nie wyemigrował na dłużej i od 1834 mieszkał stale w Warszawie. Ogłaszał prace z zakresu teorii literatury, wydał noworocznik „Jutrzenka”. W latach 1834–1835 redagował Magazyn Powszechny.
Kazimierz Brodziński często szukał natchnienia do swoich utworów przebywając w rodzinnych okolicach wśród malowniczej grupy ostańców skalnych w lesie na Paprotnej. We „Wspomnieniach” pisze: „...póki jeszcze służyła jesienna pora chodziłem w pole i ukryty w gęstwinach układałem rymy...”. Na jego cześć te wychodnie skalne, będące obecnie pomnikiem przyrody, nazwane zostały Kamieniami Brodzińskiego.
Pomnik Kazimierza Brodzińskiego wykonał w 1863 roku Władysław Oleszczyński. Znajduje się obecnie w Kościele wizytek na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. W 1884 roku w Tarnowie z inicjatywy Towarzystwa Pedagogicznego został odsłonięty pomnik Brodzińskiego.
Pochowany na Starym Cmentarzu Katolickim w Dreźnie.
Życie rodzinne
Swoją przyszłą żonę, Wiktorię Holly, Brodziński poznał w domu warszawskiego astronoma, Franciszka Armińskiego, ożenionego z siostrą Wiktorii. Z kolei brat Wiktorii, Franciszek Holly, był zarządcą w majątku Armińskiego. Ślub Kazimierza Brodzińskiego i 24-letniej Wiktorii Holly odbył się w dniu 27 października 1826 roku w kościele św. Aleksandra w Warszawie. Świadkiem ceremonii był m.in. pierwszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego, Wojciech Szweykowski. Państwo Brodzińscy doczekali się jednego dziecka - córki Karoliny Brodzińskiej (ur. 10 lub 15 października 1827). Wiktoria Brodzińska przeżyła męża o niespełna dwa lata - zmarła w dniu 1 września 1837 roku.
Brodziński jest przedstawicielem sentymentalizmu, autorem elegii, sielanek (Wiesław 1820) i prac teoretycznych. W 1818 ogłosił w „Pamiętniku Warszawskim” słynną pracę O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej, gdzie postawił pytanie o przyszłość literatury polskiej, z jednej strony pozostającej pod wpływem klasycyzmu francuskiego, realizującego wzorce normatywnej poetyki, z drugiej ulegającej romantycznej manierze literatury niemieckiej („okres burzy i naporu”), skłaniającej się ku tradycji chrześcijańskiego średniowiecza. Zdaniem Brodzińskiego literatura polska, aby osiągnąć odrębność, powinna zwrócić się w stronę rodzimości, podążać za własnym „czuciem narodowym” i „charakterem narodowym”, który postrzegał jako sielski i sentymentalny, a realizację tych założeń widział w sielance (rozprawa O idylli pod względem moralnym 1823). Sielanka była dla niego nie tylko gatunkową propozycją literacką, lecz filozofią, sposobem na życie, kategorią moralną, a także narodową. Jako słowianofil, przekonany o wyjątkowości narodu, początków i fundamentów cnót narodowych upatrywał w rolnictwie, pracach na roli, przyrodzie, wsi polskiej – skąd wywodził podstawowe wyróżniki literatury romantycznej: ludowość i narodowość. Stąd wynikało przekonanie, że poezja powinna być zwierciadłem języka, czucia i obyczajów każdego narodu i tak określał jej polski charakter: Co do ducha poezji naszej, widzimy w niej wszędzie panującą miłość ojczyzny, zapał w uwielbianiu szlachetnych obywatelskich czynów, miarkowanie w uniesieniu, imaginacją swobodną, nie przerażającą, bez fantastycznych wyobrażeń, łagodną tkliwość, prostotę (...), rolnicze obrazy wiejskości i rodzinnego pożycia, moralność praktycznej filozofii, namiętności nieburzliwe i skromność obyczajów. Tezy te parodiował Mickiewicz w Dziadach drezdeńskich w mowie Literata IV Nasz naród się prostotą, gościnnością chlubi, Nasz naród scen okropnych, gwałtownych nie lubi; Śpiewać, na przykład, wiejskich chłopców zalecanki, Trzody, cienie – Sławianie, my lubim sielanki. Polemiką z teorią Brodzińskiego była też rozprawa Jana Śniadeckiego O pismach klasycznych i romantycznych.
W latach dojrzałego romantyzmu wystąpił jednak jako zdecydowany przeciwnik romantyzmu rewolucyjnego, koncepcja rewolucyjnej literatury romantycznej nie przystawała do jego idyllicznych poglądów. Uległy one radykalnej zmianie pod wpływem wybuchu powstania listopadowego. W rozprawie Mowa o narodowości Polaków (1831) okazał się zdecydowanym zwolennikiem i propagatorem mesjanizmu w jego wersji cierpiętniczej, nie rewolucyjnej.
Napisz komentarz
Komentarze