Wszystko w Twojej głowie: psychologia sportu na co dzień

Nie tylko dla zawodowców

Osoba psychologa sportowego może słusznie kojarzyć się ze sportem zawodowym, ale zasady samej nauki przydadzą się każdemu. Psychologia sportu jest to dziedzina badająca z jednej strony wpływ czynników psychologicznych na wyniki, ale też wpływ aktywności fizycznej na nasze samopoczucie psychiczne. Jako odrębna dyscyplina, psychologia sportu zaczęła się rozwijać w latach 60. XX wieku, kiedy naukowcy i trenerzy zaczęli badać efekty mentalnego przygotowania sportowców. Co się okazało?

Chcieć to móc

Po pierwsze, motywacja działa tylko wtedy, kiedy płynie ze środka. Przeprowadzone pod koniec XX wieku badania udowodniły, że motywacja wewnętrzna daje lepsze wyniki niż zewnętrzna. Sportowcy, którzy w treningach kierowali się własną satysfakcją i rozwojem osiągali lepsze wyniki niż ci, którzy działali tylko w wyniku presji społecznej czy kierowali się wizją nagród. 

Po drugie, trening mentalny pozwala lepiej radzić sobie ze stresem, a w konsekwencji daje lepszą regenerację ciała i mniej potencjalnych kontuzji. Dodatkowo, zarządzanie stresem pomaga utrzymać spokój i lepszą koncentrację podczas aktywności fizycznej, co wprost przekłada się na wyniki.

Po trzecie, istnieją badania udowadniające wpływ tzw. „wizualizacji” na dobre osiągi. Wizualizacja to stosowana w sporcie zawodowym technika polegająca na jak najdokładniejszym wyobrażeniu sobie pożądanego efektu. W tej technice ma znaczenie nie tyle zwyczajne wyobrażenie sobie sukcesu czy siebie na podium, ile szczegółowe odtworzenie każdego kroku i ruchu.

Co z tego wyciągnąć

Czy techniki stosowane przez wysoce wykwalifikowanych sportowców mogą przydać się w codziennych treningach? Pewnie! Ja w swojej praktyce stosuję co najmniej cztery zasady wyprowadzone z tej nauki, chociaż każdą z nich po swojemu przepracowałam.

Po pierwsze, motywacja działa tylko wtedy, kiedy wyznaczony cel jest realistyczny. Jestem przeciwniczką huraoptymistycznego podejścia „możesz wszystko” - początkującym podopiecznym nigdy nie wyznaczam zbyt obciążających treningów. Dopiero ustanowienie realnych celów i systematyczne dążenie do nich pozwala dostrzegać postępy i doceniać osiągnięcia.

Po drugie, koncentracja. Jedną z pierwszych kluczowych umiejętności, którą chcę przekazać podopiecznym, jest świadomość pracy własnego ciała. To absolutna podstawa do właściwego wykonywania ćwiczeń i uniknięcia kontuzji. Koncentracja na wykonywanym ruchu pomaga obudzić taką świadomość. Dlatego zamiast stawiać na ilość, zawsze stawiam na jakość powtórzeń - lepiej, żeby wykonać ich mniej, ale z pełną kontrolą ruchu.

Po trzecie, treningi mają wpływ na radzenie sobie ze stresem. Jako trener sama próbuję, jak zawodowi sportowcy, wprowadzać do swojej rutyny przeróżne techniki relaksacyjne lub medytacje. Ale wiem, że w życiu codziennym nie wszyscy mają na to czas. Zauważam jednak, że sam trening pomaga „zresetować głowę” - skupienie się na właściwym wykonywaniu ćwiczeń, fizyczny wysiłek, wyrzut endorfin i dopaminy po skończonym treningu przyczyniają się do poprawy kondycji psychicznej.

Po czwarte, chociaż nie stosuję z podopiecznymi technik wizualizacji, to pracuję z nimi nad stopniowym budowaniem pewności siebie. Zmierzając do wyznaczonego celu, warto czasem też spojrzeć wstecz i docenić, jaką drogę udało się już przejść, ile barier pokonać. Świadomość sprawczości to podstawa pewności siebie i motywacji do dalszych postępów.

Co chciałabym, abyście zapamiętali z tego wpisu? To, że trening to nie tylko wysiłek fizyczny i praca nad ciałem, ale także wzmacnianie ducha. Wszystko jest ze sobą powiązane, a psychologia sportu to według mnie droga do tego, aby te związki poznać i czerpać z nich korzyści. Nie tylko dla lepszych wyników, ale dla lepszego życia.