Spacery Szlakiem Powstania na Żoliborzu

W tym artykule przeczytasz o:

• cyklu spacerów szlakiem powstania na Żoliborzu
• pierwszym spacerze cyklu:  „Pierwsze Strzały - Wybuch Powstania na Żoliborzu”

Od 4 sierpnia do 29 września odbywać się będzie wyjątkowa seria spacerów, które przybliżą najważniejsze momenty Powstania Warszawskiego na Żoliborzu. Pierwszy spacer zatytułowany „Pierwsze Strzały - Wybuch Powstania na Żoliborzu” odbędzie się już w niedzielę, 4 sierpnia o godzinie 16:00.

Pierwsze strzały w Powstaniu Warszawskim padły na Żoliborzu. Były one przypadkowe, ale przeszły do historii.
Podporucznik Bogdan Kunert, pseudonim "Szajer", dowódca jednego z plutonów żoliborskiego Zgrupowania „Żniwiarz”, wydał rozkaz kapralowi podchorążemu Zdzisławowi Sierpińskiemu ps. "Świda" oraz sześciu jego żołnierzom przeniesienia broni z magazynu przy ulicy Kochowskiego do willi przy zbiegu ulic Gomółki i Sułkowskiego. Ubezpieczenie tego oddziału stanowiła czteroosobowa grupa dowodzona przez starszego strzelca Jana Domaniewskiego ps. "Wilk". Kiedy konspiratorzy obładowani brezentowymi paczkami z bronią przemierzali ulicę Żoliborza, niespodziewanie nadjechał niemiecki samochód z czterema żandarmami. Widząc młodych mężczyzn niosących ciężkie paczki, Niemcy otworzyli ogień bez ostrzeżenia.
Żołnierze kaprala podchorążego "Świdy" próbowali wycofać się spod ostrzału. Wtedy do akcji wkroczył starszy strzelec "Wilk" wraz ze strzelcem "Horodeńskim", otwierając ogień z broni maszynowej i zaskakując Niemców, którzy pośpiesznie odjechali. Niespodziewane starcie z wrogiem nie przeszkodziło w przeniesieniu broni do celu, jednak zaalarmowało dowództwo niemieckie, które w ten rejon skierowało zmotoryzowane jednostki Überfallkommando. Zamknięto ulicę Krasińskiego od strony placu Wilsona i rozpoczęto przeszukiwania okolicznych domów, co doprowadziło do dalszych walk.
W trakcie przygotowań do walki, żołnierze porucznika Romana Dąbrowskiego ps. "Stary" z IV batalionu Organizacji Wojskowej Powstańczego Pogotowia Socjalistów zostali dostrzeżeni przez Niemca, który sięgnął po ręczny granat. Zanim zdążył go wrzucić do piwnicy, został zastrzelony przez ubezpieczenie kaprala podchorążego Aleksandra Ostrowskiego ps. „Feliks”.
Zacięta walka rozgorzała również na Marymoncie. Niemcy skierowali do walki znaczne siły, w tym żołnierzy z II batalionu 3. Pułku Kozackiego oraz I batalionu 80. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej z Bielan. W efekcie zamknięto wiadukty przy Dworcu Gdańskim, na ulicy Powązkowskiej oraz przejazd na ulicy Felińskiego, co izolowało Żoliborz od reszty miasta i utrudniało koncentrację oddziałów powstańczych.
Przedwczesny wybuch walk na Żoliborzu utrudnił realizację planów w innych dzielnicach, co wpłynęło na gotowość bojową garnizonu niemieckiego w całym mieście. Pierwszego dnia powstania batalion poniósł straty: 17 zabitych i 11 rannych.

„Pierwsze Strzały - Wybuch Powstania na Żoliborzu”
4 sierpnia (niedziela), godz. 16:00
Start: Kotłownia WSM-u - tablica OWP PPS, ul. Pawła Suzina róg ul. Adama Próchnika

Harmonogram kolejnych spacerów:

• „Natarcie na Dworzec Gdański”
  18 sierpnia (niedziela), godz. 16:00
  Start: ul. Adama Mickiewicza róg ul. gen. Józefa Zajączka
• „Marymont Krwawi”
  14 września (sobota), godz. 16:00
  Start: Mostek na Kępie Potockiej, na wprost wylotu ul. Podleśnej
• „Ostatnie Dni Powstania” 
  29 września (niedziela), godz. 16:00
  Start: Hala Marymoncka – przed głównym wejściem