100 lat burzliwej historii, czyli losy Muzeum Sportu i Turystyki

Gdy jadąc Wybrzeżem Gdyńskim mijamy wielki przeszklony gmach, nie bardzo kojarzymy go z bardziej odległą historią Warszawy. Bo też – rzeczywiście – sama budowla powstała dopiero w roku 2004. Jednak instytucje, które znalazły swe nowe siedziby w tym budynku, istniały w Warszawie już dużo wcześniej. Polski Komitet Olimpijski, który jest głównym dysponentem tego wielofunkcyjnego obiektu, został utworzony już 12 października 1919 r.  Prezesem został wybrany książę Stefan Lubomirski, a protektorat objął Naczelnik Państwa Józef Piłsudski. Komitet miał zorganizować start reprezentacji Polski na Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii w 1920 r. Przeszkodziła temu polsko-rosyjska wojna roku 1920. Pierwszymi zawodami, w których udział polskich sportowców przygotował PKOl, był Tydzień Sportów Zimowych w Chamonix, czyli I Zimowe Igrzyska Olimpijskie w styczniu roku 1924. Kilka miesięcy później – od maja do lipca 1924 r. –  odbyły się VII Letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu, w których także uczestniczyła reprezentacja Polski. Nasi sportowcy zdobyli wówczas pierwsze dwa medale olimpijskie: srebrny w kolarstwie torowym oraz brązowy w jeździectwie. Od tego czasu Polski Komitet Olimpijski działa nieprzerwanie do dziś. Jego prezesem jest Andrzej Kraśnicki.

Dokumentowaniem poczynań i sukcesów polskich sportowców zajmuje się instytucja, która także ma swoją obecną siedzibę w gmachu przy Wybrzeżu Gdyńskim – Muzeum Sportu i Turystyki. Historia Muzeum nie jest wprawdzie aż tak długa, jak dzieje PKOl, ale liczy już prawie 70 lat. I właśnie tej instytucji poświęcimy tu chwilę uwagi. W latach 1950-1951 powstaje plan utworzenia muzeum sportu, pierwsze eksponaty gromadzone są w siedzibie Stołecznego Komitetu Kultury Fizycznej przy ul. Rozbrat. 27 października 1952 r. zostaje powołane do życia Muzeum Sportu. Muzeum otrzymuje do dyspozycji60m² w budynku Akademii Wychowania Fizycznego na Bielanach. Początkowo zatrudnia... aż dwie osoby, dyrektora i jednego pracownika. Dyrektorem zostaje mgr Maria Morawińska-Brzezicka. W 1954 Muzeum zatrudniało już pięć osób, a zbiory ponownie trafiły do budynku przy ulicy Rozbrat, gdzie rozpoczęły się przygotowania do stworzenia pierwszej ekspozycji stałej, która obejmuje 16 dyscyplin sportu oraz dzieła sztuki. Oficjalne otwarcie nastąpiło 22 lipca 1955 r.

W roku 1961 do programu merytorycznego placówki włączono turystykę. Muzeum zmieniło nazwę na Muzeum Kultury Fizycznej i Turystyki. 3 listopada 1966 r. Muzeum rozpoczęło działalność w nowej siedzibie na stadionie RKS SKRA. W roku 1971 nastąpiła zmiana nazwy na Muzeum Sportu i Turystyki. W roku 1989 odbyła się pierwsza Giełda kolekcjonerów pamiątek sportowych, a w roku 1993 – pierwszy Przegląd Filmów Alpinistycznych im. Wandy Rutkiewicz. W latach 2000-2001 Muzeum rozpoczęło lekcje muzealne i spotkania muzealne dla przedszkolaków, prowadzone przez pracowników MSiT. W roku 2002, z okazji Jubileuszu 50-lecia, Muzeum zostało odznaczone m.in. Honorową Odznaką “Za zasługi dla Miasta Stołecznego Warszawy”, “Honorową Plakietą Polskiego Komitetu Olimpijskiego oraz Wyróżnieniem FAIR PLAY 2002. Jednocześnie stan zatrudnienia spada z 32 pracowników (stan w roku 1982) do 17 i zaczynają pojawiać się problemy finansowe. W roku 2004 drugi sezon zimowy ekipa MSiT pracowała w nieogrzewanych pomieszczeniach, z powodu załamania finansowego właściciela stadionu RKS SKRA, 4 maja Muzeum na Stadionie “Skry” zostało zamknięte dla zwiedzających. Rozpoczęły się przygotowania zbiorów do przeprowadzki do Centrum Olimpijskiego na Żoliborzu. 3 stycznia 2005 Muzeum Sportu i Turystyki, po przenosinach z ulicy Wawelskiej, zaczęło swą pracę w żoliborskim Centrum Olimpijskim. Od stycznia do czerwca 2005 r. trwało rozpakowywanie eksponatów i urządzanie pracowni muzealnych, pierwsze lekcje muzealne, giełdy kolekcjonerów, obsługa pierwszych gości. Oficjalne otwarcie w nowym miejscu nastąpiło dopiero w listopadzie 2006 r. Obecnie ekspozycja prezentowana na około 1000 m² to ponad 3.000 eksponatów oraz prawie 600 zdjęć związanych głównie ze sportem i turystyką polską, wybranych ze zbiorów Muzeum, które liczą ponad 50.000 eksponatów i 55.000 zdjęć oraz filmów. Ekspozycja ukazuje dzieje sportu od antycznej Grecji, poprzez narodziny nowożytnych Igrzysk Olimpijskich w XIX wieku oraz rozwój sportu w Polsce: od jego początków na przełomie XIX/XX wieku aż po współczesność.

Na wystawach znajdziemy także dokumenty i eksponaty przybliżające postaci znanych i wybitnych polskich sportowców, m.in. Bronisława Czecha, Janusza Kusocińskiego, Stanisławy Walasiewicz, Jerzego Kuleja, Ireny Szewińskiej, Ryszarda Szurkowskiego, Kazimierza Deyny, Wandy Rutkiewicz, Otylii Jędrzejczak, Adama Małysza. Wśród ciekawostek wymienić warto ekspozycję sprzętu himalaistycznego, oryginalne medale olimpijskie czy kajak, na którym pływał po mazurskich jeziorach Karol Wojtyła.