Wiktor Zając
W tym artykule przeczytasz m.in. o:
- Zmianie zakresu postępowania dotyczącego wpisania Zatrasia do rejestru zabytków
- Działaniach Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w sprawie wykreślenia Zatrasia z GEZ
- Ochronie tymczasowej Zatrasia podczas trwającego postępowania
- Przejściu z układu urbanistycznego na historyczny zespół budowlany
- Budynkach wchodzących w skład historycznego zespołu budowlanego
- Stanowisku Stowarzyszenia Zatrasie w sprawie garaży
- Oczekiwanej decyzji o wpisie do rejestru zabytków w listopadzie
W I połowie października Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków Marcin Dawidowicz wydał postanowienie zmieniające zakres prowadzonego dotychczas postępowania dotyczącego wpisania Zatrasia do rejestru zabytków. Przypomnijmy, że postępowanie o wpis o wpisanie obszaru układu urbanistycznego Osiedla WSM Zatrasie z urzędu wszczął jeszcze poprzedni Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki.
Zagrożenie wobec wykreślenia Zatrasia z GEZ
Zarząd Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, który za wszelką cenę chciał wykreślić Zatrasie z gminnej ewidencji zabytków (GEZ) wystąpił na drogę sądową. Sprawa ta toczyła się przez parę lat. Spółdzielnia w międzyczasie pisała do Rzecznika Spraw Obywatelskich Adama Bodnaraa. Sprawa trafiła nawet do Trybunału Konstytucyjnego. Chodziło o kwestię praw właścicieli zabytków. Uznano, że procedura włączania obiektów czy obszarów do gminnej ewidencji zabytków odbywała się bez wiedzy właściciela, gdyż nie przeprowadzano takiego postępowania jak w przypadku wpisywania obiektu czy obszaru do rejestru zabytków. W przeciwieństwie do rejestru zabytków, ujęcie zabytku w ewidencji odbywało się na podstawie zarządzenia prezydenta miasta, gdzie dany obiekt z dnia na dzień stawał się zabytkiem. W przypadku postępowania o wpis obiektu do rejestu, właściciel jest informowany i traktowany jako strona postępowania.
O ile sam wyrok TK nie powodował automatycznego wykreślenia wszelkich zabytków ujętych w GEZ, to na wniosek do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego właściciel mógł wystąpić o wykreślenie zabytku z ewidencji. Tak też się stało z Zatrasiem. 3 listopada 2023 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny wydał wyrok o wykreśleniu osiedla z GEZ. Wyrok ten jest wciąż nieprawomocny, ponieważ Miasto złożyło odwołanie do NSA. Jednocześnie poprzedni Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wiedząc o zagrożeniu wyłączenia Zatrasia z GEZ, już w październiku 2023 r. wszczął postępowanie o wpis osiedla do rejestru zabytków. W efekcie Zatrasie oprócz tego, że nadal znajduje się w gminnej ewidencji zabytków, to zgodnie z art. 10a ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami objęte jest ochroną tymczasową na czas postępowania. Oznacza to, zakaz prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych i podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku.
Układ urbanistyczny czy historyczny zespół budowlany?
7 października 2024 r. wyszło postanowienie o zmianie postępowania w sprawie wpisania do rejestru zabytków układu urbanistycznego na postępowanie w sprawie wpisania do rejestru historycznego zespołu budowlanego Osiedla WSM Zatrasie. Skąd taka decyzja? Dawniej katalog form wpisów do rejestru zabytków był bardziej uznaniowy. Obecnie wynika on z zapisów art. 6. ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Przed 2003 r. określenia te stosowano bardziej umownie, a pewne kwestie doprecyzowuje orzecznictwo. Zespól budowlany musi zawierać teren jako pole ochrony powiązań widokowo-przestrzennych. Z kolei ochronę układu urbanistycznego stosuje się, kiedy obiekty na danym obszarze są chociażby z innych wieków, o różnej architekturze (np. zabudowa wzdłuż ul. Targowej) albo wpisuje się zarazem układ urbanistyczny i zespół budowlany (np. Muranów Południowy), gdzie oprócz spójnej zabudowy osiedla projektu Bohdana Lacherta, przy budowie osiedla przywrócono przedwojenną siatkę ulic, a także kiedy w obszarze tym, znajdują się budynki starsze np. Kościół św. Augustyna.
Które budynki będą wchodziły w skład historycznego zespołu budowlanego?
W załączniku graficznym do postanowienia Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wskazał 53 obiekty (37 budynków mieszkalnych, 2 budynki usługowo-handlowe, 2 budynki oświaty, 7 transformatorów, 4 budynki garaży oraz 1 budynek niemieszkalny. Budynkami, które nie wchodzą w skład historycznego zespołu budowlanego, ale znajdują się w planowanym obszarze ochrony konserwatorskiej to budynek przy ul. Broniewskiego 9E, Biuro Zarządu WSM i Administracji Osiedla (d. „Budokor”) przy ul. Elbląskiej 14, kiosk przy ul. Broniewskiego 21, a także kiosk ze sklepem spożywczym przy ul. Elbląskiej 8 i dwa dobudowane w późniejszych latach boksy garażowe przy ul. Przasnyskiej 8.
Czy garaże boksowe powinny być traktowane jako część historycznego zespołu budowlanego?
Stowarzyszenie Zatrasie przygotowało swoje stanowisko odnośnie garaży przy ul. Broniewskiego 7ABC oraz przy ul. Przasnyskiej 8, które skierowało do Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W stanowisku tym podkreśliło, że o ile pawilony handlowe powinny być chronione, to same garaże nie posiadają żadnych wyjątkowych walorów architektonicznych. W oparciu o przeprowadzoną kwerednę, stowarzyszenie powołuje się na dokumentację prof. arch. Jacek Nowicki, który planował zasłonić garaże od strony ul. Krasińskiego zarówno w latach 70., jak i na początku lat 90., a także na zapisy planu zagospodarowania przestrzennego. Jednocześnie wskazuje na potrzebę zachowania tam wyłącznie funkcji miejsca, poprzez możliwość budowy parkingu wielopoziomowego lub nowej zabudowy z funkcją mieszkalną wraz z garażami na parterze oraz parkingiem podziemnym, powołując się na historyczne projekty prof. Jacka Nowckiego z zespołem. Przedmiotowe stanowisko organizacja przesłała do wiadomości Zarządu WSM, Dyrekcji i Rady Osiedla, a także do Wydziału Architektury i Budownictwa Urzędu Dzielnicy Żoliborz. W tej chwili wszystko pozostaje w rękach konserwatora, czy przychyli się do stanowiska stowarzyszenia, czy też wpisze do rejestru w tej formie jaka jest zawarta w postanowieniu.
.jpg)
Jak udało się nam ustalić, decyzja o wpisie do rejestru zabytków historycznego zespołu budowlanego ma nastąpić jeszcze w listopadzie.
Napisz komentarz
Komentarze