Żoliborz w oczach mieszkańców. Jak mieszkańcy Starego Żoliborza postrzegają Nowy Żoliborz?

- Żoliborz kojarzy mi się z sąsiedzkim stylem życia. Wcześniej mieszkałam na Mokotowie i tego tam nie zauważyłam. Żoliborz pod względem relacji sąsiedzkich jest bardzo wyjątkowy – mówi Zosia. Gdzie żoliborzanie spędzają czas i jakie miejsca lubią?

Żoliborz od ponad stu lat leży w granicach Warszawy. Dokładnie 8 kwietnia 1916 roku zgodnie z dekretem generała-gubernatora Hansa von Beselera do Warszawy przyłączono kolejne tereny. Miasto rozrosło się na północ właśnie o Żoliborz. Wcześniej, bo od XIV wieku na terenach Żoliborza znajdowała się osada. Najpierw było to Polikowo, później Polików aż wreszcie wieś przybrała nazwę Polków. Skąd więc pochodzi obecna nazwa Żoliborz? – Od francuskiego Joli Bord, czyli piękny brzeg – mówi Aleksandra, mama dwójki dzieci. Na Żoliborzu mieszka od 38 lat.  Z czasem zaczęła obowiązywać spolszczona wersja nazwy dzielnicy, kończąca się na dźwięczne „rz”.

Za panowania Stanisława Augusta Żoliborz stał się dzielnicą willi i letnich pałacyków bankierów, kupców i wyższych oficerów. Splendoru kształtującej dzielnicy dodało przeniesienie Collegium Nobilium, kierowanego przez Józefa Augustyna Orłowskiego. Dzielnicę jednak zniszczono po powstaniu listopadowym. Car Mikołaj I kazał wybudować na wzgórzu potężną twierdzę.

Zobacz też: Zarząd Dróg Miejskich zakończył konsultacje w sprawie Strefy Płatnego Parkowania na Żoliborzu. Jest rekomendacja dla rady miasta

Cytadela – kiedyś straszak miasta, a dziś… kierunek wielu spacerów

Budowę Cytadeli uroczyście rozpoczęto 31 maja 1832 roku. Fortyfikację nazwano Cytadelą Aleksandryjską, która obrosła pierścieniami fortów i stanowiła jądro twierdzy. Cytadela Warszawska góruje nad Żoliborzem nieustannie do dziś, choć jej rola na przestrzeni lat się zmienia. Po odzyskaniu niepodległości tereny Cytadeli zajmowało Wojsko Polskie, które opuszcza te tereny. Wkrótce na Cytadeli otworzy się kompleks muzeów. Na najwyższym wzgórzu Żoliborza powstaje obecnie Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego.

Tereny wokół Cytadeli stanową dziś wyjątkową strefę spacerowo rekreacyjną. Tereny Parku Fosa i Stoki Cytadeli uwielbiają wszyscy żoliborzanie bez względu na miejsce zamieszkania. – Najczęściej wybieram się właśnie na spacery w rejon Cytadeli. W dni ciepłe pojawiam się tam nawet codziennie – mówi Magdalena mieszkanka Żoliborza Południowego. To nie jedyna osoba, która najchętniej zapuszcza się w tą część dzielnicy. Pani Urszula z Nowego Żoliborza chętniej spędza czas w starej części Żoliborza, gdzie pojawia się nawet 3 razy w tygodniu. Najczęściej celem wizyty jest właśnie Cytadela, gdzie realizuje swój trening biegowy.  Stoki Cytadeli to również miejsce do odpoczynku dla mieszkańców starej części Żoliborza, którzy docierają tam przechodząc przez Park Żeromskiego i Żoliborz Oficerski.

Sąsiedzkość, lokalność i zieleń – dla wielu to po prostu Żoliborz

- Żoliborz kojarzy mi się z mężem. Tu się poznaliśmy, bo mieszka tu od dawna – mówi Katarzyna w odpowiedzi na pytanie z czym lub kim kojarzy jej się Żoliborz.

Najmniejsza dzielnica Warszawy według wielu mieszkańców Warszawy uchodzi za część miasta, w której dominuje zieleń. Tak też w większości odpowiadali nasi rozmówcy. Był to najczęściej powtarzający się element rozmowy. Co jeszcze urzeka samych mieszkańców?

- Żoliborz kojarzy mi się z sąsiedzkim stylem życia. Wcześniej mieszkałam na Mokotowie i tego tam nie zauważyłam. Żoliborz pod względem relacji sąsiedzkiej jest bardzo wyjątkowy – mówi Zosia. Tego samego zdania jest Dominika: - Wszyscy się tu znają, mówią sobie cześć. Bardzo mi się to podoba.

Żoliborz Oficerski i plac Inwalidów

Żoliborz budowany był od lat 20 ubiegłego wieku. Zewnętrzne tereny Cytadeli oddane zostały pod zabudowę mieszkalną. Według obecnie obowiązującego podziału administracyjnego są to tereny Starego Żoliborza, na który składa się m.in. Żoliborz Oficerski, będący w przeszłości osiedlem elit generalskich, a obecnie znanych osobistości ze świata kultury i nauki. W odpowiedzi na pytanie, kto jest najbardziej znanym żoliborzaninem albo żoliborzanką, poza Jarosławem Kaczyńskim, który był wskazywany najczęściej, raz wymieniono Andrzeja Wajdę – była to Katarzyna z Nowego Żoliborza. Wybitny reżyser mieszkał na Żoliborzu Oficerskim, gdzie w minionym roku, przy jego domu odsłonięto tablicę upamiętniającą twórcę filmowego.

Co ciekawe, mieszkańcy Nowego Żoliborza, który na potrzeby tego tekstu umiejscowiliśmy na zachód od ulicy Broniewskiego, jako jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc wymieniali plac Inwalidów, a wraz z nim otaczające go "knajpy". – To miejsce , gdzie czas spędza się raczej bez dzieci – mówi Ola. Plac wytyczono w 1923 roku jako jeden z dwóch wielkich placów Żoliborza. Znajduje się on w osi zjawiskowej Alei Wojska Polskiego oraz ulicy Mickiewicza. Z placu Inwalidów dojdziemy również do ulicy Czarnieckiego, wymienianej jako jedną z najbardziej urokliwych uliczek Żoliborza.

Park Żeromskiego i plac Wilsona

Z kolei jako miejsce do spędzania czasu zarówno z dziećmi i bez wymieniano park Żeromskiego. – Mieszkam na Nowym Żoliborzu, ale najczęściej zapuszczam się w kierunku Starego Żoliborza. Ciągnie mnie tam do parku Żeromskiego, gdzie wśród zieleni biegam – mówi Dominika. Z kolei Sylwia korzysta z parku Żeromskiego ze względu na znajdujący się tam plac zabaw, który jak zwraca inna mieszkanka Żoliborza wymaga remontu.

To co przyciąga do parku Żeromskiego to znajdujące się pozostałości po carskich fortyfikacjach. Najbardziej dominującym obiektem jest Fort Sokolnickiego. Na jego obrzeżach znajdują się dwie prochownie. W jednej, swoją siedzibę ma Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, w drugiej zaś funkcjonuje kultowa dziś klubo-kawiarnia Prochownia, która w parku Żeromskiego i w ogóle na Żoliborzu kreuje życie towarzyskie i kulturalne. Jak się okazało jest to jedno z najczęściej wymienianych miejsc, które są charakterystyczne dla tej części Żoliborza. Tak twierdzi m.in. Julia mieszkanka Sadów Żoliborskich, która jako znaną postać wymieniła Mariannę Zjawińską, twórczynię Prochowni Żoliborz.

Wśród mieszkańców zarówno Nowego jak i Starego Żoliborza, jednym z najczęściej wymienianych punktów charakterystycznych, jest plac Wilsona. – Uwielbiam kino Wisła, które tam się znajduje – mówi Dominika, mieszkanka Marymontu. Z kolei Ania z nowej części Żoliborza podkreśla, że cały plac Wilsona jest jednym z miejsc, które najczęściej odwiedza.

Zobacz też: Urząd Dzielnicy Żoliborz ujawnia wyniki pracy komisji antymobbingowej. Są sprzeczności

W jakie miejsca w starej części Żoliborza zapuszczają się jeszcze mieszkańcy?

- Jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc starej części Żoliborza jest Park Sady Żoliborskie bo jest tam po prostu pięknie – przyznaje jedna z mieszkanek.

Z kolei Olga, poza Cytadelą najchętniej udaje się w kierunku jednej z uliczek Żoliborza Urzędniczego, czyli ulicy Wieniawskiego, którą uznaje za najbardziej charakterystyczne miejsce Starego Żoliborza, na który z nowej części dzielnicy chodzi tak często jak tylko może – Zanim zaszłam w ciążę bywałam tam codziennie, teraz ciężej mi tam dojść – uzupełnia swoją wypowiedź.

Pani Katarzyna z nowej części Żoliborza z kolei najczęściej udaje się na Kępę Potocką uznając ją równocześnie za najbardziej charakterystyczny punkt Starego Żoliborza i Marymontu.

Dzielnica rozwija się w kierunku zachodnim

Według Miejskiego Systemu Informacji Żoliborz podzielony jest na trzy obszary: Stary Żoliborz, Marymont-Potok i Sady Żoliborskie. Podział ten jest bardzo ogólny, bo na przykładzie Starego Żoliborza czy Sadów Żoliborskich wyróżniane są poszczególne obszary. Tym sposobem na Sadach Żoliborskich znajduje się osiedle o tej samej nazwie, osiedle Zatrasie, Rudawka, Powązki i Żoliborz Południowy.

Na terenie dzisiejszego Żoliborza Południowego i Powązek w ostatnich latach powstało wiele nowych osiedli. Obecnie jest to najmłodsza zabudowa Żoliborza, powstała na terenach poprzemysłowych. Zatrasie, Rudawka i Sady Żoliborskie z kolei zaczęły powstawać w latach 60-tych ubiegłego wieku.

Nowa część Żoliborza sypialnią dzielnicy?

Mieszkańcy na zachód jak i na wschód od ulicy Broniewskiego w większości spędzają czas jednak na Starym Żoliborzu. – Niestety na Nowym Żoliborzu jest mniej zieleni niż na Starym, gdzie najczęściej biegam – mówi Urszula z nowej części Żoliborza, jednak jako jedno z miejsc wartych uwagi na Południowym Żoliborzu wskazuje Rój, gdzie w letnie czwartki odbywały się koncerty jazzowe. Zdecydowana część mieszkańców Starego Żoliborza odwiedza zachodnią część dzielnicy w razie konkretnych potrzeb, dlatego też trudniej było wymienić im charakterystyczne miejsca dla tej części Żoliborza. Zosia ze Starego Żoliborza: - Dla mnie tam są tylko bloki. W tamtym rejonie byłam chyba ze trzy razy w życiu. Pani Małgosia, która mieszka na Starym Żoliborzu jako charakterystyczny punkt wskazuje neon Komedy na Żoliborzu Artystycznym oraz knajpki, które znajdują się w pobliżu, Dominika sklep rowerowy, a Pani Magdalena sklep SAM, plac Czesława Niemena i mieszkanie przyjaciół z Żoliborza Artystycznego.

Jest tu wszystko co pyszne i zdrowe

Ania ze Starego Żoliborza uważa, że najbardziej charakterystycznym miejscem zachodniej strony dzielnicy jest ulica Rydygiera, a jako swoje ulubione miejsce w tej części dzielnicy wskazuje na skrzyżowanie ulicy Rydygiera z Anną German. – Jest tu wszystko co zdrowe i pyszne – mówi.

Jedna z mieszkanek, która chciała zachować anonimowość stwierdziła, że po Nowym Żoliborzu lubi chodzić z czystej ciekawości i poznawać to co nowe.

Z kolei Pani Katarzyna z Nowego Żoliborz nadzieję na nową atrakcyjną przestrzeń upatruje we wkrótce otwieranym etapie Żoliborza Artystycznego.

Najbardziej znaną osobą żoliborzanin czy żoliborzanka?

Jak wynika z rozmów przeprowadzonych z mieszkańcami Żoliborza najbardziej znaną żoliborzanką jest Jolanta Zjawińska. Na pytanie kto jest najbardziej znanym żoliborzaninem bez zająknięcia wszyscy wymieniali osobę Jarosława Kaczyńskiego. Jako znanych mieszkańców i mieszkanek Żoliborza wymieniano Kalinę Jędrusik, Martynę Wojciechowską Czesława Niemena i jego żonę czy Krzysztofa Komedę. – Z Żoliborzem związanych jest mnóstwo nieżyjących już artystów – zaznacza Aleksandra.

Zobacz też: Nowa droga dla rowerów i światła. W 2021 roku ul. Powązkowska zostanie przebudowana