Nowy Żoliborz znajduje się tuż przy cmentarzu Powązkowskim. To spory kawałek historii zarówno Warszawy, jak i samego Żoliborza. Uwielbiam w słoneczne popołudnia spacerować alejkami wśród drzew, chłonąć ciszę i swojski klimat przeszłości. Wraz z początkiem listopada warto zadbać o najbardziej zapomniane groby. Spoczęły tu ważne i znane osoby, ale również wielu cichych bohaterów.
W tym artykule przeczytasz m.in. o:
- gdzie znajdowała się osada Mostki?
- jak wygladały tereny Powązek do XVIII wieku?
- jak funkcję miał cmentarz w czasach II wojny światowej?
Przeczytaj również: Wieś z epizodem na kartach wielkiej literatury. Felieton o Polanie Lipków
Powązki w XIV wieku były wsią - osadą, pierwotnie o nazwie Mostki. Była to niezależna od Warszawy wieś należąca do parafii w Starych Babicach. Przez wieś przepływała rzeczka Rudawka silnie związana z tożsamością Żoliborza. Wieś zmieniała właścicieli. W tym czasie bywała niszczona, a następnie odbudowywana. Przez pewien czas Mostki były w posiadaniu Czartoryskich, którzy założyli tu imponujący ogród. Wytyczono również część ziemi pod nekropolę. Plan cmentarza przygotował Dominik Merlini, który również uwzględnił w projekcie kościół. Park Czartoryskich został zdewastowany w czasach kościuszkowskich. Pod koniec XVIII wieku działała tu nawet fabryka tabaki. W pobliżu stacjonowało wojsko ze swoim niewielkim poligonem. Jego obecność oraz inne czynniki rozwoju stolicy sprawiły, iż Powązki stały się dobrze prosperującym miasteczkiem. W okolicy cmentarza działał młyn, a po ulicach kursował tramwaj konny. Z czasem, ulicą Powązkowską wytyczono tradycyjne tory tramwajowe. To dlatego co jakiś czas odradza się pomysł czy obietnica budowy linii tramwajowej, co udrożniłoby zakorkowaną ulicę w godzinach szczytu.
Cmentarz został zorganizowany w tym miejscu w 1790 roku na działce darowanej przez starostę. Kościół i katakumby wybudowano w 1792 roku według projektu Dominka Merliniego, który pracował na dworze królewskim. Cmentarz powiększano aż 19 razy. Po raz ostatni dokonano tego w 1971 roku. Obecnie zajmuje 43 cenne, śródmiejskie hektary.
Przeczytaj również: Miejsca, które lubię i często odwiedzam. Z Żoliborza to rzut beretem – Felieton
W czasie II wojny światowej kościół, katakumby i liczne pomniki były dwukrotnie niszczone. Teren cmentarza znajdował się w obszarze działań Armii Krajowej: składano tu broń, organizowano wykłady wojskowe, transportowano tędy żywność do getta. Kościół i katakumby zostały odbudowane do 1976 roku. Spoczywają tu żołnierze powstań narodowych, wybitni artyści, poeci, pisarze, lekarze, księża, również politycy. To tu można w czasie spacerów uczyć dzieci znaczenia słowa "szacunek" i "historia".
Jeśli chodzi o znane postacie spoczywające na Powązkach, to jest ich cała plejada. Od cichych bohaterów powstań, przez znanych artystów, po polityków. Najbardziej fascynujące i adekwatne do momentu śmierci są anioły i one przewijają się tu bardzo gęsto. Fajnie również dzieciakom dawać za temat znajdowania takich pomników. Anioły pokoju, śmierci, miłości, wiary, nadziei i milczenia to bardzo często powtarzany motyw ozdobny nagrobków na Powązkach.
Jak zwiedzamy to i do kościoła św. Karola Boromeusza warto zajrzeć. Budowla zaprojektowana przez Dominika Merliniego ufundowana była przez króla Stanisława Augusta, wybudowana w stylu klasycystycznym.
Odwiedzając Cmentarz Powązkowski koniecznie trzeba zajrzeć na starej fabryki koronek na Burakowską, gdzie jest wiele fantastycznych lokali gastronomicznych.
Przeczytaj również: Sady Żoliborskie. Zbierajmy, na Boga, owoce! – Felieton
Napisz komentarz
Komentarze