[Felieton]Zabytkowy park o szczególnym charakterze i wyjątkowej przeszłości

Jednym z moich ulubionych miejsc, które spektakularnie budzą się na wiosnę jest Ogród Krasińskich. To idealne miejsce do wygrzewania się w słońcu na ławce czytając książkę, do spacerów, czy na spotkanie z babcią.

Kluczowym elementem jest tu barokowy pałac Rzeczypospolitej, wybudowany w XVII wieku na ówczesnych przedmieściach Warszawy dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego. Przez sto lat zarówno budynek jak i założenie ogrodowe były w rękach prywatnych, a następnie cała posiadłość została wykupiona przez skarb państwa. Pałac pełnił rozmaite funkcje publiczne. Mieściła się tu Komisja Skarbowa Koronna, Sąd Sejmowy, Sąd Najwyższy. Dziś znajduje się tu filia Biblioteki Narodowej, z doskonałymi eksponatami w środku. Jeśli tylko będą jakieś „drzwi otwarte”, wystawa, czy cokolwiek - idźcie w ciemno, polecam! Przyjemne dla oka i już na stałe wtopione w charakter miasta i uwielbiane przez dzieci są kolorowe pegazy przed frontem budynku.

Dokładnie w roku 1768, po reorganizacji przez ogrodnika artystę Knackfusa, ogród został otwarty dla mieszkańców stolicy. Odbywały się tu uroczystości publiczne oraz imprezy mieszkańców. Ostatnia jaką ja pamiętam to urodziny Jana Kochanowskiego (cudowna impreza!), podczas których udało mi się zdobyć niejednego literackiego białego kruka.

Zobacz też: Skarga do wojewody w sprawie strefy płatnego parkowania na Żoliborzu

Park cieszył się ogromną popularnością i pokutował - co epoka, to chciano go ulepszyć. W latach 1891-1895 warszawski wirtuoz sekatora i sadzonek - Franciszek Szanior przekształcił ogród na park krajobrazowy.

Perfekcyjna lokalizacja sprowadziła na Ogród Krasińskich wojenne czarne chmury. Ponieważ niedaleko przebiegała granica getta, toczyły się w okolicy zacięte walki, a park był zapleczem zbrojnym dla tej części miasta. Podczas Powstania Warszawskiego centralna część parku została przekształcona w cmentarz wojenny. Szkody wojny zatuszowano nowymi nasadzeniami, a ogród zyskał nowe hektary - obecnie liczy ich całe 12. 

W drugiej dekadzie XXI wieku ogród Krasińskich otoczono blaszanym murem i zabrano się za rewitalizację. Mur szybko został wysprejowany hasłami sprzeciwu, prace wzbudziły wiele emocji wśród mieszkańców Warszawy. Kontrowersyjne były wycinki, ogrodzenie i zamykanie parku na noc oraz planowany zakaz wstępu dla psów. Obawy dotyczyły zachowania bioróżnorodności, miejsc lęgowych dla ptaków i zbyt szybką oraz drastyczną zmianę w przyrodzie. Choć efekt wizualny remontu jest udany, trudno nam szacować straty w naturze. Przede wszystkim wycięto wiele drzew (dokładnie 337), krzaków i samosiejek, które przysłaniały przedwojenny charakter miejsca, jednak były już stałym elementem ogrodu i domem dla wielu gatunków zwierząt.

Zachowano i wyeksponowano najstarsze gatunki drzew, pochodzące z końca XIX wieku. Są to: miłorząb dwuklapowy, orzech czarny, leszczyna turecka i skrzydłorzech kaukaski. Park przestał być cichym schronieniem dla okolicznych rdzennych staczy (nie mówię już o zwierzętach), stał się bezpiecznym miejscem spacerowym dla każdego mieszkańca.

Zobacz też: Nowe murale upamiętnią Krystynę Sienkiewicz i Korę. Wybrano autora projektu

Dziś Ogród Krasińskich to wspaniały, przejrzysty teren rekreacyjny, podzielony na interesujące strefy. Są trzy place zabaw - jeden skupiony wokół robót w piachu - są wiadra na łańcuchach i koparki, a tuż obok tor sprawnościowy dla starszaków z wielką zjeżdżalnią. Docelową grupą trzeciego wybiegu dla dzieci są osoby z dobrze funkcjonującym błędnikiem - duże karuzele, które też poniekąd puszczają oko dawnym parkom rozrywki.

Są stoliki z ławkami gdzie można zjeść, napić się (herbaty), pograć w karty czy szachy. Tuż obok stanowisko do grania w bule. Są przyjemne altanki, w których nieraz kryłam się przed wiosennym deszczem spacerując alejkami z dziećmi w wózku. Znajdziemy też drewniane leżanki na rozległych trawnikach, idealne na letnie popołudnia. 

W parku jest fontanna, dość popularna jako miejsce dzikiej zabawy w upalne dni. Uczulam jednak - sprawę konsultowałam w stacji sanepidowskiej (przed pandemią, kiedy jeszcze dało się tam dodzwonić), jakikolwiek kontakt z tą wodą jest niewskazany, obieg w fontannie jest zamknięty.

Na pokaźnym stawie pośrodku parku mieszkają kaczki i łabędzie, korony drzew są schronieniem dla wielu gatunków ptaków. Apeluję o oczywiste - nie karmimy blaszkodziobych pieczywem, ani niczym solonym i przetworzonym. Jeśli chcemy dać im smaczne, pożywne jedzenie, które nie szkodzi wybierzmy: płatki górskie (prosty pewniak), na show dla potrzeby dzieci: gotowane bez soli ziemniaki lub marchewki (rozdrobnione, ptaki nie mają zębów). Niegotowana marchewka pocięta w cienkie plastry też zostanie chętnie zjedzona.  

Przy okazji rewitalizacji parku, głośna była afera z psami. Początkowo nie mogły one wchodzić na teren ogrodu. Jednak teraz jest chyba najlepsze z możliwych rozwiązań - mogą, ale na smyczy, a właściciele są w obowiązku sprawować kontrolę nad zwierzętami i ich kupami. Dla psiarzy od zachodniej strony poza parkiem, ale tuż przy ogrodzeniu jest duży i ciekawy psi plac zabaw.

Zobacz też: Michał Krasucki. Stołeczny konserwator zabytków: “Na tle innych dzielnic Żoliborz jest dość dobrze chroniony”