Bracia Załuscy
Andrzej Stanisław Kostka Załuski i jego brat, Józef Andrzej Załuski, to dwaj wybitni polscy duchowni, bibliofile i intelektualiści, którzy pozostawili trwałe piętno w historii Polski. Choć obaj bracia osiągnęli znaczący sukces w duchowieństwie i polityce, to szczególnie zapadli w pamięć jako mecenasowie nauki i sztuki, a także jako założyciele słynnej Biblioteki Załuskich.
Andrzej Stanisław Kostka Załuski, urodzony w 1695 roku, wyrósł na cenionego duchownego. Jego kariera biskupia obejmowała różne diecezje, w tym płocką, chełmińską i krakowską. Jako biskup, podejmował liczne inicjatywy, w tym rozwijanie seminariów duchownych i wprowadzanie reform diecezjalnych. Jednak to jego pasja do kultury i nauki, zwłaszcza jego starania na rzecz Biblioteki Załuskich, sprawiły, że pozostawił niezatarte ślady. Był również znany z aktywnego udziału w życiu politycznym swojej epoki, a jego poparcie dla elekcji Stanisława Leszczyńskiego w 1733 roku podkreślało jego zaangażowanie w sprawy kraju.
Jego brat, Józef Andrzej Załuski, był równie znaczącą postacią. Wspólnie z bratem podzielili pasję do książek, literatury i nauki. Poświęcili wiele uwagi rozwojowi Biblioteki Załuskich, która stała się jednym z najważniejszych zbiorów kulturalnych w Polsce tamtych czasów. Józef Andrzej był również cenionym działaczem społecznym i naukowym. Pracował nad lustracją dóbr narodowych i wspierał inicjatywy edukacyjne. Był także autorem licznych dzieł i przekładów, a jego wkład w rozwijanie polskiej kultury i nauki jest nadal doceniany.
Obaj bracia Załuscy stanowili przykład, jak duchowni mogą łączyć swoją służbę kościelną z pasją do nauki i kultury, przyczyniając się do rozwoju kraju. Ich wspólny trud i oddanie w dziedzinie nauki i kultury zapewniły im trwałe miejsce w historii Polski i Europie.
Biblioteka Załuskich
Biblioteka Załuskich w Warszawie, fundowana przez braci Józefa Andrzej i Andrzeja Stanisława Załuskich, od 1780 była polską biblioteką narodową. To jedna z największych bibliotek świata drugiej połowy XVIII wieku, była również jedną z pierwszych w Europie, która dążyła do pełnienia funkcji biblioteki narodowej poprzez gromadzenie, katalogowanie i udostępnianie krajowego piśmiennictwa. Otwarta 8 sierpnia 1747 roku w pałacu Daniłowiczowskim, zbiory Biblioteki zostały niestety zrabowane przez Rosjan po upadku insurekcji kościuszkowskiej w latach 1794-1795 i wywiezione do Petersburga. Przy transporcie do Petersburga uszczuplono kolekcję, która początkowo liczyła 400 000 tomów, 20 000 rękopisów i 40 000 rycin. Na miejsce dotarło tylko 260 000 woluminów, 11 000 rękopisów i 24 500 rycin.
Po I wojnie światowej część zbiorów powróciła do Polski w latach 1921-1934, ale zostały zniszczone w wyniku działań wojennych w 1944 roku, kiedy to niemieckie wojska podpaliły bibliotekę.
Kolekcje Biblioteki składały się z prywatnych bibliotek braci Załuskich oraz innych donatorów, a także zakupów, darowizn, i wyszukiwania rzadkich dzieł. Przed konfiskatą Biblioteki liczyła ona ponad 400 000 druków i około 12 000 rękopisów. W zbiorach dominowały pozycje niemieckie, francuskie i włoskie, ale posiadały także cenne dzieła polskie, takie jak roczniki i kroniki od XIV wieku, listy Jagiellonów i Wazów oraz inne unikatowe rękopisy.
Biblioteka Załuskich była ośrodkiem życia naukowego i literackiego w Polsce, gdzie prowadzono badania i publikowano książki. Rozgłos bibliotece przyniosły konkursy naukowe, towarzystwa czytelnicze, a także posiedzenia naukowe. Była również miejscem, gdzie odbywały się aukcje księgarskie oraz funkcjonowała spółka wydawnicza. Biblioteka wydawała wiele publikacji z zakresu historii, prawa, genealogii i innych dziedzin.
Biblioteka Załuskich była znaczącym ośrodkiem kultury w Polsce w XVIII wieku, ale jej rola zmalała po wywiezieniu Józefa Andrzej Załuskiego do Kaługi w 1767 roku. Mimo to, jej pamięć przetrwała i stała się inspiracją dla działań na rzecz ratowania i zachowania polskiego dziedzictwa kulturalnego w późniejszych wiekach.
Napisz komentarz
Komentarze