Adam Feliks Próchnik, pseudonim Roman III (ur. 21 sierpnia 1892 we Lwowie, zm. 22 maja 1942 w Warszawie), był polskim działaczem socjalistycznym, historykiem, podporucznikiem rezerwy piechoty Wojska Polskiego oraz posłem na Sejm II kadencji.
Z tego artykułu dowiesz się:
Ten artykuł czytasz w ramach bezpłatnego dostępu do wybranych treści. Jeśli chcesz zyskać dostęp do wszystkich artykułów, wykup prenumeratę.
- czym zajmował się Adam Próchnik w młodości,
- co łączy Próchnika z Żoliborzem,
- jak wcześniej nazywała się ulica Próchnika.
W latach młodości, Próchnik wykazywał zaangażowanie w ruchy społeczne i akademickie. Wpierw był aktywny w konspiracyjnej organizacji akademickiej “Promieniści”, później dołączył do Związku Walki Czynnej we Lwowie, gdzie ukończył kursy oficerskie. W 1918 stał na czele organizacji “Wolność”, która pomagała oficerom Polakom w armii austriackiej dezerterować.
Był także aktywny jako badacz historyczny, uzyskując doktorat na Uniwersytecie Lwowskim w 1917. W okresie międzywojennym pełnił różnorakie funkcje polityczne i społeczne. W Piotrkowie Trybunalskim działał w Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, był przewodniczącym Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS oraz radnym miasta.
Próchnik na Żoliborzu
W 1931 roku Próchnik otrzymał możliwość podjęcia pracy w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, co skłoniło go do przeprowadzki do stolicy. Tutaj nadal aktywnie działał w szeregach PPS oraz angażował się w socjalistyczny ruch spółdzielczy Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (WSM), a także inicjatywy kulturalno-oświatowe. W latach 1933–1939 pełnił funkcję przewodniczącego Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Lokatorów WSM „Szklane Domy”. Sam również mieszkał w IV kolonii WSM.
Adam Próchnik mieszkał na Żoliborzu, w charakterystycznej kolonii artystów przy ul. Krasińskiego 18 w Warszawie. To tam, w towarzystwie innych twórców i działaczy, kontynuował swoją pracę i zaangażowanie w życie społeczno-polityczne.
Adam Próchnik podczas wojny i okupacji
W trakcie II wojny światowej, Próchnik aktywnie uczestniczył w konspiracji. Kierował grupą działaczy PPS w Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, wydając konspiracyjne pismo “Biuletyn Informacyjny” oraz nawiązując współpracę z organizacją Barykada Wolności. Był także jednym z założycieli organizacji konspiracyjnej Polscy Socjaliści, a także członkiem Politycznego Komitetu Porozumiewawczego.
Próchnik zmarł nagle w maju 1942 w Warszawie, tuż przed negocjacjami mającymi na celu połączenie Polskich Socjalistów z PPS-WRN. Był odznaczony za swoje działania m.in. Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy oraz Krzyżem POW.
Ulica Próchnika
Ulica Adama Próchnika powstała w tym samym czasie, co Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa i początkowo nosiła ona nazwę Płońska. Obecną nazwę uzyskała w 1946 roku. Ma około 300 metrów i kończy swój bieg na tyłach domu przy Filareckiej, gdzie staje się ślepym zaułkiem.
Co ciekawe, tuż po wojnie imieniem Adama Próchnika miano nazwać ulicę Słoneczną. Zdecydowano jednak, że ulica jego imienia powinna znajdować się na Żoliborzu – tam, gdzie żył i działał.
Przeczytaj również: Historia linii 15
Poza tymczasowym zawieszeniem w 2016 (remont jezdni na Andersa), linia 15 kursuje do dzisiaj bez większych zmian. Jest jedyną linią tramwajową zatrzymującą się w zespole przystankowym Marymont – Potok.
Joanna Miśkiewicz
Z wykształcenia socjolog, hobbystycznie prowadzi portal "Obywatel Wszechświata" i amatorsko wykonuje różnego rodzaju DIY. Interesuje się urbanistyką, motoryzacją, historią, komunikacją publiczną, sprawami społecznymi. Ma hopla na punkcie piesków rasy corgi i regularnie ogląda Blok Ekipę. Lubi urbex, festiwale i podróże autostopem.
