Jakie elementy krajobrazu budują tożsamość Żoliborza?

Przestrzeń Warszawy jak i Żoliborza kształtowała się przez stulecia. Powstała za sprawą natury, a z czasem też działalności człowieka i stale się zmienia. Jednym z ważniejszych elementów krajobrazu kulturowego, z którym mieszkańcy identyfikują się jest Wisła, Skarpa Warszawska czy w kontekście Żoliborza willowe domki o dworkowym charakterze, kolonie Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, albo osiedla takie jak Sady Żoliborskie.

Do niedawna stanowiły dziedzictwo współczesnej architektury, a dziś mogą być zabytkami

Według twórców raportu z planowania Warszawy tożsamość miasta kształtują m.in. zabytki architektury i urbanistyki. W ostatniej dekadzie jak zauważają stołeczni architekci zaczęto również doceniać wartość dzieł architektury modernizmu oraz wielu osiedli mieszkaniowych realizowanych zarówno przed II wojną światową jak i w latach 60-tych czy 80-tych. Część z tych założeń mieszkaniowych wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków. Jeśli chodzi o Żoliborz jest to w zasadzie znaczna część dzielnicy. Pod opieką stołecznego konserwatora jest m.in. osiedle Zatrasie, Sady Żoliborskie, tzw. Serek Żoliborski i cały Stary Żoliborz, gdzie znajduje się m.in. Żoliborz Oficerski wpisany w układ miasta-ogrodu.

Zobacz też: Skarga do wojewody w sprawie strefy płatnego parkowania na Żoliborzu

Podczas spotkania o planowaniu Warszawy Michał Krasucki, stołeczny konserwator zabytków podkreślał, że w kontekście tożsamości miasta i ochrony elementów krajobrazu kulturowego należałoby zastanowić się na tym, co obecnie jest faktycznym dziedzictwem współczesnej architektury. Sady Żoliborskie zaprojektowane w latach 60-tych w kontekście ochrony dziedzictwa architektury są przykładem tego, jak mocno przesunięto granicę czasu. Układy i zabudowy wpisane na listę kultury dóbr współczesnych, która funkcjonowała jeszcze w 2003 rok i w latach kolejnych, są już zabytkami lub nadają się na objęcie ich ochronie.

Jak podkreślają stołeczni architekci w krajobrazie kulturowym Warszawy kluczowa jest m.in. Skarpa Warszawska, na której znajduje się Cytadela oraz jak wskazują urbaniści niewykorzystane forty otaczające pozostałości po carskiej obecności w Warszawie.

Jak wygląda zabudowa Warszawy i Żoliborza?

"W Warszawie obecnie obserwujemy rozpraszanie się zabudowy. Ten proces nasilił się na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Wtedy zaczęło się uwalnianie gruntów pod zabudowę w granicach administracyjnych miasta. Obniżyła się też restrykcyjność planowania przestrzennego. Społeczeństwo stawało się bardziej zamożne i rosła popularność modelu zamieszkiwania na przedmieściach. Układ przestrzenny stolicy, kiedyś czytelny, został zaburzony. Wciąż obserwujemy tendencje do rozprzestrzeniania się ognisk nowej, niekiedy intensywnej zabudowy z dala od terenów zurbanizowanych. Potęguje to chaos przestrzenny" - wyjaśniaj autorzy raportu.

Na Żoliborzu znaczną część stanowią trzy rodzaje zabudowy: ekstensywna zabudowa, czyli zabudowa jednorodzinna i budownictwo mieszkalne głównie w starej części Żoliborza, średnio intensywna zabudowa miejska na Żoliborzu Południowym i Marymoncie oraz wielkoskalowe osiedla modernistyczne skumulowane wzdłuż ulicy Broniewskiego.