Były mocno skorodowane, zdekompletowane, ze śladami postrzałów z powstania warszawskiego.
Przy Szkole Podstawowej Specjalnej nr 123 na Żoliborzu zachowały się dwa pastorały wykonane według wzoru z 1923 roku. ą w pełni oryginalne i nie uległy przekształceniu od momentu postawiania w 1934 roku. Na pokrywach skrzynek urządzeń elektrycznych widoczna jest Syrenka warszawska z wieńcem laurowym i koroną. Podobnie, jak elewacja budynku szkoły, latarnie posiadają ślady po pociskach z Powstania Warszawskiego.
Ten artykuł czytasz w ramach bezpłatnego dostępu do wybranych treści. Jeśli chcesz zyskać dostęp do wszystkich artykułów, wykup prenumeratę.
Ten artykuł czytasz w ramach bezpłatnego dostępu do treści.
Stan techniczny pastorałów był jednak w opłakanym stanie. Stołeczny Konserwator Zabytków zainicjował objęcie pastorałów indywidualną ochroną konserwatorską. W 2020 roku znalazły się jednak środki na ich renowację.
Latarnie zaiskrzyły
„Nie obyło się bez niespodzianek, kiedy próba rozmontowania latarni do konserwacji rozpoczęła się … iskrzeniem! Okazało się, że latarnie były cały czas podłączone do prądu. Niektóre kruche elementy żeliwne przy demontażu odłamały się. A rozebranie lamp było konieczne, aby konserwator mógł prawidłowo oczyścić nawarstwienia korozyjne silnie zespolone z podłożem oraz usunąć ogniska aktywnej korozji. Wszystkie elementy zostały przewiezione do pracowni konserwacji metalu” – informuje Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków.
Powierzchnie elementów pastorału rozpoczęto od piaskowania, reparacji spękań i nadłamań i uzupełnienia skorodowanych miejsc. Niezbędne okazały się równie rekonstrukcje poszczególnych elementów takich jak drzwiczki bazy, ozdoby maskujące łączenia i lamy z kloszami. Po wykonaniu żeliwnych odlewów części zmontowano. Końcowym etapem konserwacji pastorałów w pracowni było pokrycie powierzchni powłoką antykorozyjną i pomalowanie farbą nawierzchniową w pierwotnej kolorystyce.
Ostatnim etapem prac było złożenie pastorałów, przewiezienie i ustawienie na miejscu. Po wymianie przewodów energetycznych i podłączeniu do sieci latarnie znów po zmierzchu urokliwie rozświetlają otoczenie szkoły.
Historia budynku Szkoły Podstawowej nr 123
Znajdujący się przy ulicy Czarnieckiego budynek SP nr 123 zwraca swoją uwagę dziurami w elewacji. To ślady po kulach jakie zostały po powstaniu warszawskim. Sam budynek powstał w latach 1930-1934 według projektu Jana Witkiewicza-Koszyca. W projekcie budynku Koszczyc zastosował dość złożoną formę, połączył elementy stylu zakopiańskiego z północnym manieryzmem i wiedeńską secesją. W zdobieniu elewacji zastosowano cegłę klinkierową – w wykończeniach naroży, okien oraz w jodełkowym ornamencie fasady.
W trakcie II wojny światowej w budynku działał internat dla chłopców z rodzin wojskowych, a także punkt pomocy Żydom. W czasie Powstania zorganizowano tu szpital powstańczy nr 104, który w związku z bardzo silnym ostrzałem we wrześniu 1944, przeniesiono do Fortu Sokolnickiego w Parku Żeromskiego. To właśnie z tego okresu pochodzą liczne postrzeliny na elewacjach budynku szkoły.
Wzorowa renowacja
Budynek szkoły przy ul. Czarnieckiego 49 na Żoliborzu zdobył nagrodę w konkursie „Zabytek zadbany” organizowanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obiekt otrzymał wyróżnienie w kategorii „za utrwalanie wartości zabytkowej obiektu”.
To efekt przeprowadzonych prac remontowo-konserwatorskich trwających od 2016 roku do 2017 roku. Został on przeprowadzony z uwagi na pogarszający się stan.
Oprócz kompleksowej renowacji budynku, odtworzono wówczas zdegradowane schody wejścia głównego i kuchennego, wymieniono także rynny i parapety, a także uzupełniono oświetlanie zewnętrzne. Koszt inwestycji wyniósł 1 402 170,45 zł brutto.
fot. Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków
Dawid Krupski
Jest fanem nowinek technologicznych i gadżetów. W wolnych chwilach lata dronem w poszukiwaniu najlepszych ujęć. Lubi się zmęczyć dlatego pływa, jeździ na rowerze i biega. Wieczorami zasiada z joystickiem w ręku i zdobywa reprezentacją polski najważniejsze trofea w piłce nożnej.
