Masowe morderstwa na ulicach Żoliborza. Mija rocznica pacyfikacji Marymontu.
„Zaprowadzono nas nad stawy, kazano klęknąć (…). Ukraińcy zaczęli odbierać od nas biżuterię i bardziej wartościowe przedmioty. Z grupki mężczyzn młody Ukrainiec zabrał kolejno trzy czy cztery czwórki mężczyzn i za każdym razem odprowadzał za wzgórze skąd słyszałem odgłosy strzałów z karabinu. Następnie Ukrainiec wracał sam” – tak zapamiętał dzień 14 września 1944 Władysław Gąsiorowicz, który mieszkał przy ul. Marii Kazimiery i cudem ranny przeżył Pacyfikację Marymontu.
Ten artykuł czytasz bezpłatnie dzięki "Westfield Arkadia"
Wypróbuj naszą prenumeratę i zyskaj więcej. Od teraz bez reklam . Przetestuj i zrezygnuj kiedy chcesz.
Wszyscy muszą zginąć, a miasto ma przestać istnieć
Niemcy już od początku powstania dokonywali masowych rzezi cywilów w Warszawie. Żołnierze mordowali mieszkańców Warszawy na rozkaz Adolfa Hitlera nakazujący zburzenie stolicy Polski i wymordowanie wszystkich jej mieszkańców. Rzeź Woli dokonana w pierwszym tygodniu sierpnia 1944 roku była prawdopodobnie największą jednorazową masakrą ludności cywilnej w Europie podczas II Wojny Światowej. Jednocześnie uznawana jest za największą w historii pojedynczą zbrodnię dokonaną na Polakach. Źródła podają, że zginęło wtedy od 30 do 65 tys. Polaków.
Pacyfikacja Marymontu nie była aż tak krwawa. Dokonana została przede wszystkim przez żołnierzy Wehrmachtu oraz ich kolaborantów ze wschodu. W innych dzielnicach Warszawy rzezi cywilów dokonywały specjalnie wyznaczone do tego jednostki SS i policji niemieckiej.
To była nagła, ale dobrze zorganizowana akcja
Choć od 22 sierpnia 1944 roku, kiedy upadło natarcie powstańców na Dworzec Gdański rejon Marymontu nie był objęty większymi działaniami bojowymi. Dopiero 13 września Niemcy niespodziewanie rozpoczęli silny ostrzał Marymontu przy pomocy wozów pancernych. Spowodowane to było odwrotem Niemców związanym z sowieckim natarciem na Pragę.
Niemcy zaatakowali powstańców z dwóch stron. Jedna ekipa okupantów kroczyła wzdłuż ulic Marymonckiej i Gdańskiej, a druga od ulicy Kamedułów wałem wiślanym do cytadeli. Po walkach trwających niemal 8 godzin, około godz. 20:00, Niemcy opanowali cały Marymont. Polacy utracili zdobyte 2 tygodnie wcześniej budynki „Olejarni” przy ul. Gdańskiej 33 oraz Szkoły Gazowej przy ul. Gdańskiej 6. Ocalali Polacy zmuszeni byli wycofać się do kwartału między ul. Potocką i Drużbackiej.
Walki o Marymont 13 września były bardzo krwawe. W książce „Żoliborz 1944” Grzegorz Jasieński pisze, że w pododdziałach zgrupowań „Żubr” i „Żmija” straty dochodziły do 30 proc. zabitych i rannych. Niemcy również ponieśli poważne straty w ludziach, a dodatkowo powstańcy uszkodzili 6 niemieckich wozów pancernych.
Cały Marymont nasiąknął krwią
Po objęciu panowania nad Marymontem, Niemcy rozpoczęli proces palenia domów i mordowania cywilów – zarówno mężczyzn, jak i kobiet oraz dzieci. Żołnierze Wehrmachtu i ich wschodni kolaboranci wypędzali Polaków z domów oraz grabili cenne przedmioty osobiste. Mieszkańców Marymontu prowadzono do gmachu CIWF, czyli dzisiejszego AWF-u. Tam dokonywano gwałtów, a po selekcji jeńców wywożono do obozu przejściowego w Pruszkowie.
Ludzi masowo rozstrzeliwano także na ulicach Żoliborza. Kilka z egzekucji miało miejsce przy ul. Marii Kazimiery, a także przy ul. Gdańskiej, Dembińskiego, Bieniewickiej, Barszczewskiej, Kolektorskiej i w innych miejscach. Cywilów, którzy skryli się w piwnicach także zabijano, wrzucając do podziemi granaty. Świadkowie zeznawali, że niektórych cywilów Niemcy wykorzystywali jako „żywe tarcze”. Podczas późniejszych działań bojowych kazano jeńcom iść przed niemieckimi czołgami.
„Około godz. 14-tej do naszego domu dotarły oddziały ukraińskie od strony ul. Rymkiewicza i Dembińskiego. Znajdowałem się w tej chwili w piwnicy domu razem z około 150 osobami, w tym kobietami, dziećmi, lokatorami domów sąsiednich zapalonych pociskami. Do piwnicy tej zostały najpierw wrzucone granaty, które poraniły wiele osób i spowodowały zawalenie się schodów. Następnie usłyszeliśmy rozkaz wychodzenia w języku ukraińskim [wychodi!]. Ludzie zaczęli wychodzić. (…) Za rogiem naszego domu, od strony ul. Dembińskiego stał karabin maszynowy na podstawkach, obsługiwany przez kilku żołnierzy. Na ul. Rogalskiego, w kierunku ul. Dembińskiego zobaczyłem leżące zwłoki. Kiedy zrobiliśmy parę kroków, padła do nas salwa z karabinu maszynowego ustawionego za rogiem domu. Upadłem natychmiast na zwłoki nie będąc rannym, po chwili podniosłem się i zacząłem uciekać ulicą Dembińskiego.” – tak relacjonował wydarzenia z 14 września 1944 r. Władysław Gąsiorowicz.
Jak w książce „Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej” opisał Adam Borkiewicz: Adam Rzeszotarski, dowódca zgrupowania „Żmija” działającego na Marymoncie, gdy znalazł pod pałacykiem Marysieńki ciała swojej matki, żony i syna, doznał załamania nerwowego i nie był w stanie kontynuować dowodzenia zgrupowaniem.
Dobijali nawet najsłabszych
Niemieccy żołnierze nie mieli litości także dla rannych osób. W domu przy ul. Rajszewskiej 12 używając granatów i miotaczy ognia zamordowano 14 rannych członków zgrupowania „Żmija” oraz 3 sanitariuszki. Napadnięto także na powstańczy punkt sanitarny przy ul. Rudzkiej 4, gdzie zabito 20 rannych oraz nieustaloną liczbę medyków.
Pacyfikacja Marymontu trwała także kolejnego dnia. 15 września Niemcy opanowali domy przy ul. Gdańskiej 4 i 4A, gdzie rozstrzelali 30 osób, w tym kobiety i dzieci. Wrogie samoloty bombardowały Żoliborz. Tego dnia zabito także 20 mieszkańców ulicy Bieniewickiej. Powstańcy z Żoliborza wykazali się jednak dobrą taktyką i odpierali kolejne ataki okupantów. 16 września odbito domy przy ul. Gdańskiej i zakończono falę mordów cywilów.
Szokujące dni o, których nie można zapomnieć
Dni 14 i 15 września były jednymi z najbardziej przykrych i szokujących dla mieszkańców Żoliborza. Wielu z ocalałych musiało żyć ze świadomością straty bliskich. Po tych wydarzeniach Niemcy zaproponowali, aby Żoliborz skapitulował. Dowódca obwodu AK Żoliborz Mieczysław Niedzielski „Żywiciel” odpowiedział Niemcom wysyłając im protokół oględzin masakry przy ul. Gdańskiej. Była to odpowiedź przekazująca Niemcom więcej niż tysiąc słów.
Oto pierwsze zdania raportu oględzin zbrodni przy ul. Gdańskiej 4 sporządzonego przez fotoreportera Olgierda Giedrojcia na rozkaz „Żywiciela”: „Już w rowie dobiegowym daje się odczuć mdlący zapach i swąd spalenizny. W pierwszym korytarzu piwnicznym domu przy ul. Gdańskiej 4 potykam się o coś, co po zapaleniu zapałki okazuje się do połowy zwęgloną nogą ludzką. W następnym korytarzu zagradza mi drogę trup nagiej kobiety lat około 30, zgwałconej przed śmiercią. Domyślam się tego po szeroko rozstawionych nogach i zakrytej ręką przerażonej twarzy.”
Dzisiaj przechadzając się ulicami Marymontu możemy zaobserwować wiele tablic upamiętniających ofiary rzezi. Pomniki stoją w miejscach masowych egzekucji m. in. w Parku Kaskada, przy ul. Bieniewickiej 2B, Gdańskiej 4A i pod kościołem Matki Bożej Królowej Polski przy ul. Gdańskiej 6A.
198 komentarzy
tadalafil 10mg usa – order cialis 20mg sale buy cialis 40mg online cheap
buy hydroxychloroquine 200mg generic – plaquenil 200mg pills purchase hydroxychloroquine
ivermectin 12mg stromectol – ivermectin 12 mg pills for humans ivermectin 6 mg online
generic cephalexin 500mg – clindamycin cost erythromycin 250mg over the counter
buy generic sildenafil 50mg – purchase nolvadex pill oral antabuse 500mg
order budesonide generic – purchase budesonide pill purchase ceftin without prescription
careprost oral – buy robaxin sale order desyrel 50mg online
buy sildenafil online – zantac generic zantac us
order metformin generic – buy metformin 1000mg generic purchase lipitor generic
norvasc 5mg brand – buy lisinopril 2.5mg pill order omeprazole 20mg
buy metoprolol 50mg generic – tadalafil sale cialis india
us cialis – brand cialis 20mg viagra medication
stromectol 3 mg tablet price – ivermectin otc ivermectin for cov 19
cheap clomiphene 100mg – clomiphene 50mg cost zyrtec pill
buy desloratadine online – aristocort online aristocort 10mg drug
cytotec usa – buy synthroid online synthroid 75mcg sale
viagra over the counter – overnight delivery for viagra order gabapentin pills
tadalafil 20mg pill – purchase tadalafil generic cenforce order
brand diltiazem 180mg – allopurinol 300mg pill buy generic zovirax 800mg
order atarax 25mg online cheap – atarax without prescription cheap crestor
ezetimibe pills – zetia cheap celexa 20mg for sale
buy sildenafil 100mg sale – lisinopril 2.5mg generic flexeril price
sildenafil drug – order generic cialis tadalafil 20mg tablet
buy generic toradol 10mg – ozobax pills purchase ozobax pill
order generic colchicine – colchicine 0.5mg for sale cheap strattera 25mg
buy viagra 50mg without prescription – order generic plavix order clopidogrel 75mg pill
viagra 150mg cost – viagra over the counter buy sildenafil 150mg generic
purchase nexium sale – nexium 20mg cost purchase phenergan generic
cialis otc – Generic cialis cheap cialis
buy provigil 200mg without prescription – order modafinil sale buy erectile dysfunction medications
order isotretinoin 20mg generic – purchase amoxicillin generic azithromycin over the counter
lasix online order – lasix 40mg brand order sildenafil 150mg sale
cheap generic tadalafil – buy tadalafil 20mg sale viagra 100mg pills for men
cialis generic – order coumadin online cheap order warfarin 5mg pill
buy topamax 200mg sale – buy sumatriptan 50mg pill imitrex uk
buy avodart pill – purchase cialis order cialis 40mg online
viagra overnight shipping usa – sildenafil 100mg for sale buy cialis for sale
erection pills viagra online – buy generic prednisone 10mg buy prednisone 10mg online cheap
isotretinoin 40mg cheap – order accutane generic amoxil 1000mg price
lasix for sale online – order zithromax 500mg online cheap generic azithromycin
cheap doxycycline 100mg – buy plaquenil 400mg without prescription buy chloroquine 250mg sale
order tadalafil 10mg pill – Buy cheap generic cialis buy viagra 150mg pill
provigil 200mg canada – sildenafil tablet buy viagra 50mg generic
best ed pills – order prednisone 10mg order prednisone 40mg
buy generic accutane 40mg – purchase amoxil celecoxib 100mg usa
tamsulosin 0.2mg cost – order tamsulosin generic order spironolactone 100mg generic
oral simvastatin 10mg – buy simvastatin 20mg online cheap paper assistance
online casino slots no download – help me write a thesis buy an assignment
order ciprofloxacin 1000mg – buy cipro generic order tadalafil 10mg sale
sildenafil 25 mg – purchase sildenafil buy bayer vardenafil online
impotence pills
buy ed pills ed cures that actually work erection problems
drugs to treat ed best drugs for ed viagra without a doctor prescription
male enhancement products buy prescription drugs without doctor legal to buy prescription drugs without prescription
what is hcq medicine https://keys-chloroquinehydro.com/
comparison of ed drugs causes for ed buy prescription drugs without doctor
prednisolone tablets – order neurontin 800mg online cialis 40mg oral
cheap pet meds without vet prescription best cure for ed drugs prices
prednisone pharmacy buy prednisone brand prednisone
buying cialis without a prescription purchasing cialis in the usa pakistan cialis
augmentin without prescription – buy cialis 5mg oral tadalafil 20mg
drugs online male ed drugs erectile dysfunction cure
ed remedies buying ed pills online natural ed medications
propecia purchase propesia buy propecia usa
bactrim 960mg usa – viagra 100mg england over the counter viagra
tadalafil without a doctor’s prescription anti fungal pills without prescription non prescription erection pills
ed meds online canada buy prescription drugs online best non prescription ed pills
cephalexin 125mg without prescription – generic clindamycin buy erythromycin 500mg
buy generic propecia propecia without a doctor prescription buy finasteride online
ivermectin for mini pigs ivermectin pinworms ivermectin for cattle
treatments for ed what are ed drugs erection pills
buying from canadian online pharmacies highest rated canadian pharmacies buying from canadian online pharmacies
generic sildenafil – sildenafil over the counter buy ivermectin 2mg
ed meds online medicine for erectile ed medications
pills for erection cheap erectile dysfunction pills treatment for ed
modafinil 100mg sale
order rhinocort – order generic cialis 10mg oral disulfiram
stromectol price usa stromectol for sale stromectol
brand modafinil 200mg buy provigil online cheap provigil sale
modafinil 100mg us provigil 200mg generic
modafinil 100mg brand provigil 100mg price
internet pharmacy no prior prescription canadian pharmacies not requiring prescription recommended canadian pharmacies
erythromycin cost without insurance erythromycin ointment for newborns
cost modafinil 100mg cheap modafinil
tadalafil where to buy liquid cialis tadalafil tablets 20 mg india
order generic ceftin 500mg – purchase cefuroxime for sale cialis over the counter
modafinil 100mg uk buy modafinil online cheap modafinil drug
clomid where to buy cheap clomid online clomid
sildenafil 20 mg sildenafil 20 mg sildenafil citrate tablets 100 mg
buy modafinil 200mg pill order generic modafinil 200mg
order generic provigil 100mg buy modafinil 100mg pill
modafinil 200mg us buy modafinil 200mg for sale
provigil 100mg sale order generic modafinil 200mg provigil pills
buy ampicillin 500mg without prescription – brand cialis 20mg cialis 5mg pills
stromectol for sale stromectol pills for humans stromectol for sale
sildenafil citrate tablets 100 mg sildenafil 100 mg lowest price viagra tablets for men
modafinil buy online buy modafinil online cheap modafinil 100mg sale
clomid for sale clomid tablets clomid tablets for sale
modafinil 100mg cost
provigil 200mg for sale provigil sale
modafinil 200mg pill buy modafinil 100mg without prescription
buy amoxicillin online – generic levitra 20mg levitra usa
stromectol for humans for sale stromectol for humans for sale stromectol tablets for humans
buy provigil for sale buy modafinil 100mg generic order modafinil pills
what is erythromycin ophthalmic ointment used for https://erythromycinn.com/#
ivermectin fleas 1% ivermectin stromectol for humans for sale
stromectol 12 mg tablets stromectol for humans for sale stromectol 12 mg tablets
ivermectin generic – ivermectin 6 mg pills for humans buy generic vardenafil
viagra online usa sildenafil citrate tablets 100 mg generic viagra walmart
over the counter viagra viagra where to buy viagra online
doxycycline 100mg tablet – brand clomiphene 50mg tadalafil 40mg brand
price of viagra viagra pills viagra over the counter
buy generic cialiss tadalafil 20mg best price viagra or cialis
what is erythromycin
cialis generic overnite tadalafil how many milligrams of cialis can you take in a day ?
canadian cialis online pharmacy – provigil medication provigil tablet
cialis in uk cialis online pharmacy buying cialis on line
cialis reviews patients generic tadalafil 20mg india cialis at a discount
order prednisone 5mg online cheap – best ed pills non prescription isotretinoin 10mg cost
cialis c800 best price for daily cialis cialis manufacturer
cialis wiki buy tadalafil cialis generic 10 mg
erythromycin ophthalmic ointment usp https://erythromycin1m.com/#
purchase amoxil online – purchase viagra sale buy viagra 50mg without prescription
buy prednisolone 5mg online cheap – sildenafil professional usa viagra overnight
how to take erythromycin erythromycin ophthalmic ointment for newborns
order lasix 40mg without prescription – buy ivermectin 3 mg for humans buy ivermectin usa
https://azithromycinfest.com/ z pak cost without insurance
https://azithromycinfest.com/ zithromax tri pack directions
xacj5
fge52
hx3r
plaquenil 200mg sale – buy aralen online cheap buy baricitinib 4mg sale
or7z5
c1kt1
obqp
metformin order – norvasc 5mg price buy norvasc generic
erythromycin eye ointment side effects erythromycin for sinus infection
lisinopril 2.5mg pill – buy lopressor for sale buy tenormin 100mg generic
buy generic levitra 20mg – levitra tablet buy clomid 100mg pill
yzc3v
7iuak
lsx0
erythromycin for ear infection http://erythromycinn.com/#
cost albuterol – dapoxetine order order dapoxetine 60mg for sale
without doctor prescription canadian pharmacy
https://drwithoutdoctorprescription.com/# sildenafil without a doctor’s prescription
best online canadian pharmacy pet meds without vet prescription
levothyroxine us – buy aristocort generic hydroxychloroquine price
buy cheap prescription drugs online buy prescription drugs online
purchase tadalafil generic – sildenafil pill order sildenafil 150mg sale
where can one get hydroxychloroquine plaquenil canada doctors prescribing hydroxychloroquine near me
buy deltasone 20mg pill – accutane 30mg buy amoxil 500mg pill
cheapest viagra buy cheap viagra buy viagra in dublin
priligy on cvs priligy australia pharmacy super p force viagra with dapoxetine where i can find priligy in columbia sc
neurontin davis pdf gabapentin no prescription street value of neurontin 300 mg how does gabapentin work?
[url=https://sildenafilmg.online/#]buy viagra online usa[/url] buy viagra online usa
when will viagra be generic online doctor prescription for viagra
generic hydroxychloroquine where can one get hydroxychloroquine
lasix 40mg without prescription – allopurinol 300mg sale doxycycline 100mg over the counter
viagra cost per pill sildenafil 20 mg
sildenafil where to buy viagra
cenforce 50mg without prescription – cenforce over the counter motilium 10mg generic
viagra cost per pill viagra for men
homemade viagra recipe for male https://sildenafilwtf.com
ventolin syrup can you buy albuterol online how often to use ventolin what is ventolin inhaler used for
best place to buy viagra online cost of viagra
when will viagra be generic buy generic 100mg viagra online
cheap viagra 50mg – sildenafil pills 50mg cialis 5mg over the counter
albuterol 90 mcg cost albuterol sulfate hfa
[url=https://sildenafilmg.shop/#]viagra[/url] best over the counter viagra
cost of viagra viagra coupons 75% off
https://www.hydroxychloroquinex.com/ hydroxychloroquine without a doctor prescription
where can i get amoxicillin buy amoxicillin 500mg uk
provigil 200mg pill – buy erectile dysfunction medications purchase rhinocort online
kamagra 100mg еЉ№жћњ kamagra uk paypal kamagra 100mg oral jelly ajanta pharma how to consume kamagra jelly
albuterol vs ipratropium ventolin brand name price of ventolin in usa how often can you take ventolin
zithromax coupon zithromax 500 mg
https://amoxilforsale.best/# generic amoxicillin
drugs online buy prescription drugs online without
amoxicillin 500 coupon amoxicillin generic
how to get prednisone without a prescription buy prednisone mexico
buy generic accutane 10mg – order amoxicillin 1000mg generic tetracycline price
viagra sale mumbai http://bluethshop.com pfizer discount coupons for viagra
tadalafil 20mg lowest price tadalafil in india online
https://hydroxychloroquinex.com/ buy plaquenil pill kiteboarding
cyclobenzaprine price – oral colchicine order inderal 20mg generic
https://buylipitor.store/# cheap lipitor 20 mg
https://bluethshop.com order real viagra online
https://buymetformin.best/# where to buy metformin 1000 mg
https://buylipitor.store/# lipitor 10
lipitor india cost of lipitor 20 mg
order cozaar generic – order topamax for sale promethazine price
https://withoutprescription.store/# how can i order prescription drugs without a doctor
comfortis without vet prescription pet antibiotics without vet prescription
best online canadian pharmacy buy prescription drugs without doctor
clomid vs anastrozole where can i buy clomid how do you get clomid clomid what day to expect
https://diflucan.icu/# diflucan brand name 300mg
https://gabapentin.icu/# neurontin 400 mg cost
levofloxacin pills – brand avodart 0.5mg tadalafil women
lasix side effects in elderly http://furosemide.sbs furosemide 40 mg
ed remedies best over the counter ed pills
invokana used for invokana pi
double diamond free slots
pop slots free chips
play downtown vegas on facebook
https://erectionpills.best/# generic ed pills