W XIX wieku popularnością wśród naszych przodków cieszyły się tereny dzisiejszego Marymontu, znajdujące się na północ od ówczesnych granic miasta.
Marymont kojarzy się nam głównie z królową Marysieńką i pozostałościami dworku myśliwskiego należącymi do Sobieskich lub twórczością Marka Hłaski.
Ten artykuł czytasz bezpłatnie dzięki "Westfield Arkadia"
Wypróbuj naszą prenumeratę i zyskaj więcej. Od teraz bez reklam . Przetestuj i zrezygnuj kiedy chcesz.
Warto jednak pamiętać, że w pierwszej połowie XIX wieku Marymont był miejscem chętnie odwiedzanym przez letników z Warszawy. Oddalony od granic miasta, położony w bezpośrednim sąsiedztwie Lasu Bielańskiego, gdzie chętnie spędzano majówki i Zielone Świątki, stał się atrakcyjnym terenem wypoczynkowym.
Trend ten zauważył Michał Grosse, pochodzący z Grenoble, ale związany z Warszawą rękawicznik o ciekawym życiorysie. Będąc jeszcze nastolatkiem wstąpił do francuskiej armii, gdzie jako artylerzysta wziął udział w wyprawie na San Domingo. Po powrocie prowadził fabrykę rękawiczek pod Genewą. W 1810 roku przybył do Warszawy, a w latach 20. XIX w. założył fabrykę wyprawiania skór rękawicznych. Swoje wyroby sprzedawał z powodzeniem w sklepie mieszczącym się w dawnym pałacu Branickich przy ul. Miodowej. Wytwarzana przez niego galanteria podbiła serca warszawiaków, a zwłaszcza warszawianek.
W 1821 roku Michał Grosse nabył na Marymoncie parcelę wraz z młynem wodnym. Posesja Grossego ulokowana była mniej więcej między dzisiejszymi ulicami: Potocką, Paska, Marii Kazimiery i Gdańską. Grosse w pierwszej kolejności zadbał o letników zlecając budowę swego rodzaju łaźni publicznych.
W 1833 roku rozpoczęto budowę willi, natomiast dwa lata później powstały także mieszkania dla gości ulokowane w oficynach, gdzie za niewielką opłatą mogli wynająć kwatery. Oprócz tego Grosse przeniósł na Marymont swoją fabrykę, którą istniała w tym miejscu do początku lat 70. XIX wieku. Tradycję wytwarzania rękawiczek kontynuował jago syn wraz z siostrzeńcem. Przedsiębiorstwo, w szczytowym momencie funkcjonowania, zatrudniało ok. 500 pracowników.
Posiadłość zaczęto nazywać od nazwiska właściciela „Grossowem”. Większość terenów zajmował staw o kształcie wydłużonej kropli z wyspą pośrodku, który powstał ze spiętrzenia rzeki Rudawki. Jego zachodnia część, znajdująca się bliżej wzgórza marymonckiego, była pozostałością małego stawu, który powstał tu jeszcze w czasach króla Jana III Sobieskiego. Ogród okalający staw poprzecinany był niewielkimi kanałami, które dodawały mu magicznego uroku. Zadbano także o altany i alejki spacerowe. Najważniejszą częścią założenia parkowego była willa przypominająca niewielki pałacyk. Znajdowała się na wschodnim krańcu stawu, frontem do dzisiejszej ul. Marii Kazimiery. Dach kryty był czerwoną blachą, a całość zwieńczona małą nadbudówką i drewnianym belwederkiem. W późniejszym okresie willę często mylono z pałacykiem należącym do Sobieskich. Letnisko znane było również z kuracji odchudzających, które ponoć przyciągały tu tłumy warszawiaków. Posiadłość stopniowo rozbudowywano i upiększano, aż do śmierci właściciela w 1840 roku.
Tak opisywano Grossów w „Tygodniku Ilustrowanym” (nr 71 z 1869 r.):
„Jedną z pierwszych budowli był Grossów, ładne ustronie wiejskie, ponad stawem obszernym wybudowane, a tu na rysunku przedstawione. Ustronie to, okolone drzewami, prześliczny widok przedstawia podczas lata. Pierwszy założyciel onego, wieczysty dzierżawca Gross, wybudował tu dom murowany dla gości warszawskich chcących używać świeżego powietrza i zimnych kąpieli”.

Po śmierci Michała Grossego posiadłość odziedziczył jego syn Michał oraz córka Celina. Ostatnim właścicielem Grossowa związanym z rodziną Grossów był syn Celiny, Horacy Józef Letornne – członek lwowskiego koła spirytystycznego oraz współwydawca miesięcznika o wdzięcznej nazwie „Światło Zagrobowe”, poświęconego badaniom psychologicznym i tematyce spirytyzmu. Letornne kontynuował rodzinną tradycję wytwarzania rękawiczek, w 1846 roku opatentował także innowacyjny projekt maszyny do ich wykrawania.
Od lat 70. XIX wieku cały teren ulegał powolnej degradacji oraz zapomnieniu. Miało to związek z pogorszeniem się stanu zdrowia Horacego Letornne’a i coraz mniejszymi dochodami uzyskiwanymi ze sprzedaży galanterii przez firmę Grosse, której mocno zaszkodziło pojawienie się na rynku nowego zakładu produkującego rękawiczki. Co ciekawe, właścicielem konkurencyjnego przedsiębiorstwa, które przyczyniło się do upadku rodzinnej firmy, był August Piskorski – który zdobył fachową wiedzę w fabryce Grossego.
Należy wspomnieć, że właściwie cały Marymont od lat 70. XIX wieku, stopniowo zamieniał się w bardziej „przemysłową” okolicę, która nie sprzyjała już relaksowi. Zwłaszcza od czasu, kiedy to w bezpośrednim sąsiedztwie willi postawiono nowy młyn, a cały majątek utracił swoje pierwotne wypoczynkowe przeznaczenie i stawał się zakładem czysto przemysłowym. Sama nazwa Grossów powoli zanikała w świadomości mieszkańców Warszawy, a okolicę zaczęto nazywać „Aleksandrówką” – od nazwiska nowego właściciela tych terenów.
W latach 30. XX wieku, podczas prac regulacyjnych, staw osuszono, a teren rozparcelowano. Nie było to niczym dziwnym, ponieważ w latach 20. i 30. XX wieku stopniowo dokonywano likwidacji stawów, bagnisk i rozlewisk powstałych podczas występowania z brzegów Rudawki i Wisły na terenie Marymontu, Rudy, Kaskady i Potoku. Było to związane z walką z komarami oraz chorobami przez nie przenoszonymi.
Podczas Powstania Warszawskiego willa uległa częściowemu zniszczeniu. Jej wypalone mury przetrwały aż do początku lat 50. XX wieku, kiedy to zostały rozebrane. Dlatego dziś już próżno szukać w terenie pozostałości po dawnym letniskowym charakterze Grossowa. Jeśli ktoś z Państwa chciałby znaleźć miejsce, w którym stała niegdyś willa Michała Grossego może wybrać się na podwórko kamienicy przy ul. Bienieckiej 2B, gdzie znajduje się niewielki murek upamiętniający dawną posiadłość oraz ofiary z okresu Powstania Warszawskiego.
58 komentarzy
Bieniewickiej, nie Bienieckiej… Autor naprawdę jest przewodnikiem po Warszawie??
ambien without a doctor’s prescription
the canadian drugstore vacuum therapy for ed injections for ed
order prednisone from canada cheap prednisone where can i buy prednisone without a prescription
stromectol dosage for scabies injectable ivermectin ivermectin american journal of therapeutics
the best ed pills medicines for ed cheap erectile dysfunction
buy ivermectin for humans ivermectin tablets for humans cattle ivermectin
ivermectin drops for birds ivermectin cream side effects how long after taking ivermectin can i drink alcohol
how quickly does ivermectin work traitement gale stromectol ivermectin prices
ed pills that really work non prescription ed pills male ed drugs
best ed treatment ed treatments buy ed pills online
best canadian pharmacy online cat antibiotics without pet prescription pain meds online without doctor prescription
new ed treatments cure ed best ed drugs
men’s ed pills over the counter erectile dysfunction pills treatment of ed
new ed pills ed pills cheap pills erectile dysfunction
india pharmacies online india pharmacies online prescriptions from india
order modafinil 200mg pills purchase provigil for sale order provigil 100mg
canada rx drugs online highest rated canadian pharmacies meds online without doctor prescription
modafinil 100mg ca buy provigil 200mg
buy prescriptions from india pharmacy buy prescription online from india india pharmacies shipping to usa
provigil 100mg pills buy provigil 200mg for sale buy provigil 100mg for sale
buy generic modafinil modafinil buy online modafinil 100mg sale
http://erythromycinn.com/# erythromycin medication
stromectol without a doctor prescription stromectol 3 mg tablets price stromectol without a doctor prescription
generic provigil 100mg modafinil 100mg cheap
purchase provigil pills provigil 200mg sale
provigil buy online generic modafinil 100mg
viagra pills price for viagra viagra tablets for men
sildenafil 100 mg sildenafil viagra tablets for men
modafinil sale buy provigil online cheap
clomid tablets for sale clomid for sale clomid for sale
buy provigil 200mg for sale
sildenafil citrate 100mg for sale viagra sildenafil 20 mg
order provigil 200mg purchase provigil generic order provigil pill
cialis 20 mg price best price for daily cialis cialis
provigil 200mg canada provigil brand order generic modafinil 200mg
stromectol for humans for sale stromectol for sale stromectol 12 mg tablets
fougera erythromycin ophthalmic ointment is erythromycin a sulfa drug
stromectol for humans for sale ivermectin for rosacea stromectol tablets for humans
stromectol tablets for humans stromectol for humans for sale stromectol for sale
where to buy viagra sildenafil 100 mg п»їviagra pills
where to buy viagra online viagra coupon buy generic 100mg viagra online
over the counter viagra online doctor prescription for viagra п»їviagra pills
generic cialis pay pal best price for daily cialis cialis quick ship
erythromycin family erythromycin for fish tanks
cialis free sample generic version of cialis cheep cialis
cialis цена buy tadalafil cheap name brand cialis
cialis before and after pictures cialis cialis softtabs online
cialis no prescription needed generic tadalafil 20mg india cialis windsor canada pharmacy
cialis dapoxetine overnight shipping canada cialis pills buy cialis in australia online
erythromycin for fish erythromycin online
mechanism of action of erythromycin erythromycin estolate
erythromycin cost low dose erythromycin
erythromycin opthalmic ointment
otc hydroxychloroquine for sale buy plaquenil online friends program
purchase plaquenil online how to take hydroxychloroquine 200mg plaquenil tablets
buy plaquenil for sale kiteboarding plaquenil where to buy
order plaquenil pills buy 200mg plaquenil