Decyzją Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Park Żeromskiego wpisano do rejestru zabytków. Co to oznacza?
Sam park dawniej stanowił część wzniesionego przez Rosjan systemu umocnień Cytadeli Warszawskieh, miejsce pochówku poległych w czasie wojny, a w trakcie Powstania Warszawskiego szpital. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał park do rejestru zabytków.
Co to oznacza?
Park im. Stefana Żeromskiego został wpisany do rejestru zabytków przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.
W polskim prawie, o wpisie do rejestru zabytków decyduje Wojewódzki Konserwator Zabytków. Wpis oznacza, że od momentu znalezienia się w rejestrze, jakiekolwiek prace na terenie objętym ochroną muszą zostać uzgodnione z WMKZ.
Na otwarcie 300 klonów
Park położony jest na terenie, który pierwotnie stanowił część przedpola Cytadeli Warszawskiej. Znajduje się w nim Fort Sokolnickiego, dawniej Siergieja, który wzniesiono w latach 1849-1851, a następnie rozbudowano w latach 1864-1874. - Pierwotny układ ziemny fortyfikacji uległ częściowemu przekształceniu w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W 1925 r. z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Żoliborza, przy poparciu władz rządowych i komunalnych, część terenów pofortecznych została przeznaczona na park dzielnicowy, na potrzeby którego wykorzystano część umocnień ziemnych i fos dawnego fortu - mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków prof. Jakub Lewicki i przypomina, że projektantem parku był Stanisław Zadora-Życiński, a za wykonanie założeń odpowiedzialny był Leon Danielewicz, który sprawował wówczas funkcję miejskiego ogrodnika będąc jednocześnie członkiem zarządu Ogrodów Jordanowskich w Warszawie. - Prace nad projektem parku trwały w latach 1925-1930, a roboty ziemne rozpoczęto w 1930 r. Niwelację oraz plantowanie terenu wykonywali m.in. bezrobotni skierowani do prac przez Magistrat Miejski. Oficjalne otwarcie parku oraz uroczyste sadzenie drzew (300 klonów) nastąpiło w czerwcu 1932 roku – podkreśla prof. Lewicki.
Zgodnie z założeniami projektu wytyczono aleje spacerowe, trawniki i miejsce przeznaczone do gier ruchowych dla dzieci oraz korty tenisowe. Park zadrzewiono, a różnice terenu zaakcentowano wybudowaniem schodów. Z inicjatywy ówczesnych żoliborzan w 1933 roku w parku posadowiono kamień upamiętniający 15-lecie odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą Polską, natomiast w 1936 r. przed głównym wejściem ustawiona została rzeźba autorstwa Henryka Kuny Dziewczyna z dzbanem, potocznie nazywana „Aliną”, którą niedawno wyremontowano.
Szpital i miejsce pochówku
Park Żeromskiego w okresie II wojny światowej służył jako miejsce pochówku poległych. W 1943 roku był zamknięty dla polskiej ludności. Znajdujące się na terenie parku budynki poforteczne w trakcie Powstania Warszawskiego pełniły funkcję szpitala polowego oddziałów Mieczysława Niedzielskiego pseudonim „Żywiciel”.
- W tym czasie uszkodzeniu uległo część zagospodarowania parku. Pomimo działań wojennych zachowała się jego zasadnicza kompozycja, wał forteczny z budowlami ziemnymi oraz baszta, która użytkowana była przez archiwum wojskowe. Renowacja parku nastąpiła po 1945 roku, a kolejna modernizacja nastąpiła w latach 1980-1981 według projekty A. Habera. Polegała ona m.in. na wymianie ogrodzenia z siatki na częściowo murowane, likwidacji boiska od strony ul. A. Mickiewicza, zmianie przebiegu części ścieżek i wymianie latarń – informuje Jakub Lewicki.
W latach 2003-2005 przeprowadzono kolejną rewitalizację parku w nawiązaniu do projektu z dwudziestolecia międzywojennego. Wtedy właśnie odnowiono szatę roślinną, odremontowano alejki i zaprojektowano nową architekturę parkową, plac zabaw dla dzieci, toaletą i budkę strażnika.
To przykład adaptacji terenów pofortecznych na funkcje społeczne
Dawne fortyfikacje i koszary po 1918 roku były rozbierane na potrzeby mieszkaniowe, albo nadal były przeznaczane na cele militarne. Inaczej było w przypadku terenu, na którym dziś mamy Park Żeromskiego. Stworzono kompozycję parkową odpowiadającą na potrzeby mieszkańców Żoliborza jednocześnie wpisującą się w koncepcję urbanistyczną Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
- Wartość artystyczna parku wynika nie tylko z jego kompozycji, ale też ze spójnego połączenia elementów pofortecznych i zieleni komponowanej. Urozmaicona rzeźba terenu została zaakcentowana poprzez umiejętne wprowadzenie alej i ścieżek, placów oraz roślinności. Czytelna kompozycja parku, zaaranżowana wzdłuż wału fortecznego, harmonijnie łączy XIX-wieczną architekturę militarną z modernistyczną koncepcją zagospodarowania terenów publicznych – wyjaśnia Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Dołącz do społeczności Gazety Żoliborza. Rusza zbiórka na Patronite
Napisz komentarz
Komentarze