Niezwykły Karnawał Ambrozjański

Nasi czytelnicy, chociaż nie tylko oni, zdają sobie sprawę, że we Włoszech wystarczy o krok przekroczyć granicę niedaleko położonego miasteczka, aby znaleźć się w innym świecie. Karnawał także nie jest tak samo obchodzony od Testa Gemella po Lampedusę.

Jego początki
pochodzą od Saturnalii starożytnych Rzymian: każdego roku pomiędzy 17 a 23
grudnia niewolnicy mogli żyć jak wolni ludzie, ucztując całymi dniami i nosząc
lśniące szaty. Później święto zostało przejęte przez tradycję chrześcijańską, z
pominięciem odniesień do pogańskich bogów. Z czasem przyjęto aktualną nazwę
pochodzącą od łacińskich słów „carnem levare”, co oznacza rezygnację z mięsa.
Odnosi się ona do wielkiego postu, który rozpoczyna się po „martedì grasso” – tak
zwanym ,,tłustym wtorku”, czyli ostatnim dniu, w którym można się bawić. W
XVIII wieku Maski z „Commedia dell’Arte” (Arlekin, Poliszynel, Kolombina,
Meneghino, Pantalone, Balanzone), dołączyły do zwyczajów karnawałowych.

We Włoszech
najbardziej znanym karnawałem jest niewątpliwie ten wenecki. Oficjalnie
pierwszy raz został zorganizowany w 1296 roku. W tym roku „martedě grasso”
wypada 25 lutego, ale każdego roku data się zmienia. Wyjątkowym zwyczajem jest
„il volo dell’Angelo” – tzw. „lot anioła”. Polega on na tym, że w południe
drugiej niedzieli karnawału, na placu świętego Marka, młoda dziewczyna zjeżdża
po linie przyczepionej od dzwonnicy do pałacu Dożów.

• 

• 

• 

Wychodząc poza
weneckie kanały możemy odkryć, że pozostałe miejsca we Włoszech skrywają inne
elementy tworzące tradycję włoskiego karnawału. W Mediolanie karnawał nazywany
jest „ambrozjańskim”. Mówi się, że święty Ambroży, biskup a później święty
patron miasta, wracając z pielgrzymki zdecydował się opóźnić świętowanie. Inna
teoria mówi, że powodem opóźnienia mediolańskiego karnawału mogły być przeciągające
się konflikty i głód. Kolejna teoria mówi, że ryt ambrozjański jest owocem
zmiany z kalendarza juliańskiego na gregoriański w 1582 roku. Ryt ambrozjański
to oficjalna liturgia przyjęta przez kościół łaciński, w większości przez
archidiecezję mediolańską i niektóre okoliczne diecezje. Właśnie dlatego Wielki
Post rozpocznie się 1 marca. W związku z tym, ostatnim dniem karnawału będzie
sobota 29 lutego, znana jako „sabato grasso”, czyli „tłusta sobota”. Odbędzie
się to 4 dni później niż dla wierzących rytu rzymskiego. Sytuacja, w której
karnawał wypada w najbardziej znaczący dzień roku przestępnego zdarza się raz w
życiu, więc na kolejny taki trzeba będzie czekać latami.

Jeśli chcemy
zmienić tożsamość na jeden dzień, rozrzucając konfetti i tańcząc na ulicach,
warto wiedzieć, że klasycznymi strojami w stolicy Lombardii są: Arlekin, czyli
głupi służący, oszust pochodzący z Bergamo, Meneghino – uczciwy i porządny
pracownik oraz bystry i przebiegły Beltrame. Jednym z najbardziej śledzonych
wydarzeń jest „sfilata dei carri”, czyli „parada wozów”, która kończy się na
Piazza del Duomo. Tak jak w Wenecji wśród karnawałowych słodkości królują
„galani”, tak w Mediolanie nie może zabraknąć „le chiacchiere”, które są
mniejsze, mają kształt romba i nadziewane są czekoladą lub marmoladą. Możemy je
znaleźć także w polskiej tradycji kulinarnej jako faworki.

• 

• 

• 

Italia jest bogata także w inne zwyczaje karnawałowe. Wystarczy pomyśleć o „Issohadores” i „Mamuthones” w Marmoiada na Sardynii, „Rölar e Kheirar” we fruliańskim miasteczku Sauris, tradycyjnych wozach z przebierańcami z Viareggio w Toskanii, pustelnikach w środku lasów Satriano w Bazylikacie. Ci, którzy chcieliby posmakować włoskiego karnawału bez wyjeżdżania z Polski mogą udać się do „Trattoria Flaminia” na warszawskim Żoliborzu. To miejsce oferuje dania typowe dla włoskiego karnawału, takie jak klasyczna lasagna, pistacjowa beza oraz sycylijskie cannoli z ricottą di pecora, których nie może zabraknąć na włoskich stołach podczas karnawału.

Tłumaczenie tekstu: Paweł Siwek

Artykuł udostępniony z najnowszego wydania “Gazzetta Italia” wyd. 79 do nabycia w Salonach Empik, Inmedio i Relay.