O Powstaniu Warszawskim mówi się dużo. Często jednak bezosobowo. Gdy przychodzi wymienić konkretne nazwiska, przypomina się kilka najbardziej znanych. A przecież były ich tysiące. Przywołajmy tu choćby tylko dwóch żołnierzy Powstania na Żoliborzu.
***
Mieczysław Roman Niedzielski
„ŻYWICIEL”
1897 – 1980
Urodził się 9 sierpnia 1897 w Jeziornej k. Warszawy.
Przed wojną oficer saperów.
W konspiracji od stycznia 1940, w ZWZ-AK w Warszawie. Od wiosny 1940 komendant Obwodu Żoliborz Okr. Warszawa-Miasto ZWZ – Okr. Warszawa AK w stopniu majora; od 11 listopada 1942 – podpułkownik.
W Powstaniu Warszawskim nadal komendant II Obwodu Żoliborz pod pseudonimem Żywiciel, a od 9 sierpnia 1944 jako Boruta.
Dwukrotnie ranny: 23 i 30 września 1944.
Obroną Żoliborza dowodził do końca września. Zgodził się na kapitulację dopiero po osobistej interwencji płk „Wachnowskiego”.
24 września 1944 komendant Okr. AK Warszawa, gen. Antoni Chruściel „Monter”, przedstawił go do awansu na pułkownika.
Po kapitulacji Żoliborza 30 września 1944, wyniesiony na noszach, przebywał w obozach jenieckich kolejno w Altengrabow i Sandbostel, i w Oflagu w Lubece. W maju 1945 został stamtąd uwolniony przez wojska brytyjskie.
Po wojnie pozostał na emigracji – początkowo w Wielkiej Brytanii.
Od 1946 roku mieszkał w USA, gdzie pracował jako robotnik fizyczny.
Zmarł 18 maja 1980 w szpitalu w Chicago. W roku 1992 prochy pułkownika Niedzielskiego zostały sprowadzone do Polski i pochowane w kwaterze Żywiciela na Powązkach Wojskowych.
***
Julian Eugeniusz Kulski
„GOLIAT”
Jeden z niewielu żyjących jeszcze powstańców warszawskich.
Urodził się 3 marca 1929 w Warszawie, w rodzinie Juliana Kulskiego, architekta i wysokiego urzędnika państwowego, późniejszego wiceprezydenta Warszawy, zastępcy prezydenta Stefana Starzyńskiego.
W czasie powstania żołnierz 226 plutonu II Obwodu „Żywiciel” zgrupowania „Żniwiarz”, do którego dołączył 1 sierpnia 1944 jako ochotnik.
Po Powstaniu jeniec Stalagu XI-A Altengrabow, z którego przeszedł w maju 1945 roku do alianckiego obozu przejściowego.
Po wojnie wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął studia w Szkole Architektury w Oksfordzie, a w 1949 roku trafił do Stanów Zjednoczonych i tam kontynuował studia (które ukończył w 1953 roku) na wydziale architektury na Yale University. Członek American Institute of Architects. Mieszka w Wirginii. Ekspert Banku Światowego w Azji, Ameryce Południowej, Afryce i Europie, nadzorujący projekty architektoniczne finansowane przez BŚ. Autor autobiograficznej książki „Dziedzictwo Orła Białego”
31 lipca 2017 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Liliana Kołłątaj
Przewodniczka warszawska, pilotka wycieczek, dziennikarka, prelegentka, autorka i redaktorka portali i stron internetowych o tematyce varsavianistycznej i turystycznej, inicjatorka i koordynatorka Klubu Globtrotera Warszawa.